23 czerwca obchodzimy Ogólnopolski Dzień Świadomości Raka Prostaty.

Rak gruczołu krokowego rozwija się w niewielkim męskim gruczole płciowym zlokalizowanym pomiędzy pęcherzem moczowym i odbytnicą, dlatego na raka prostaty chorują wyłącznie mężczyźni.

Rak gruczołu krokowego (nowotwór złośliwy prostaty) to najczęstszy nowotwór złośliwy u mężczyzn. Liczba nowo rozpoznanych przypadków sięga ok.16 tys. rocznie. W Polsce żyje ok.120 tys. mężczyzn, u których rozpoznano ten nowotwór. Mimo postępów w rozpoznawaniu i leczeniu tego nowotworu rocznie umiera z tego powodu (CSS) ok. 5tys. chorych. Częstość zachorowań rośnie wraz z wiekiem osiągając najwyższe wartości w grupie 70-cio i 80-latków. Coraz częściej nowotwór we wczesnej fazie rozwoju wykrywany jest u 60-latków. Zdarzają się również przypadki tego nowotworu w grupie 40-latków. Największe ryzyko rozwoju raka prostaty występuje u mężczyzn, których wstępni krewni (ojciec-dziadek-pradziadek, również ze strony matki) chorowali na ten nowotwór. W takich razach badania profilaktyczne należy rozpocząć od 45 roku życia.

Nie jest znana profilaktyka swoista dla raka prostaty, choć uważa się, że mała aktywność seksualna sprzyja rozwojowi nowotworu. Z kolei dieta z dużą ilością pomidorów może okazać się skutecznym sposobem na zmniejszenie ryzyka wystąpienia tej choroby.

Rak prostaty na ogół nie wywołuje swoistych dolegliwości i może rozwijać się skrycie.

W krajach rozwiniętych dużo uwagi poświęca się corocznej ocenie stanu zdrowia mężczyzny po 50 r. ż., w tym pod kątem możliwości wystąpienia raka gruczołu krokowego. Zaleca się badanie urologiczne (badanie prostaty palcem przez odbyt) oraz oznaczenie stężenia PSA w surowicy krwi. Jest to marker nowotworowy, którego stężenie we krwi wzrasta w przypadku nowotworu. Za wartości bezpieczne uznaje się stężenie poniżej 1,0 ng/ml wieku do 59 lat i poniżej 2 ng/ml w wieku poniżej 60-70 lat.  Wówczas można wykonywać kolejne badania w odstępach 2-letnich. Podwyższone stężenie PSA nie musi oznaczać obecności nowotworu. Wtedy potrzebna jest opinia urologa. 

W razie podejrzenia nowotworu urolog kieruje chorego na badanie rezonansu magnetycznego prostaty poprzedzającego biopsję, na podstawie której stawia się rozpoznanie po ocenie mikroskopowej skrawków gruczołu pobranego do badania poprzez nakłucie.

Z chwilą potwierdzenia obecności nowotworu urolog przeprowadza badania dodatkowe, których celem jest określenie stopnia zaawansowania choroby m.in. w badaniu tomografii komputerowej jamy brzusznej i miednicy mniejszej oraz scyntygrafii kości.

Kolejnym etapem jest wybór metody leczenia zależnie od uzyskanych wyników. Jest kilka metod leczenia radykalnego, którego celem jest trwałe wyleczenie z nowotworu. Wśród nich stosuje się leczenie chirurgiczne (prostatektomia radykalna) lub radioterapię (radioterapia radykalna). U części chorych, u których stwierdza się cechy uogólnienia nowotworu, stosowana jest hormonoterapia.

W krajach rozwiniętych uzyskuje się dobre wyniki leczenia radykalnego na poziomie ponad 90% wyleczeń 5-letnich. Wyniki uzyskiwane w Polsce nie są tak dobre m.in. z tego powodu, że nowotwór wykrywany jest w późniejszych fazach rozwoju. Stąd ogromne znaczenie świadomości zagrożenia i prowadzenia profilaktyki zdrowia i badania mężczyzn po 50 r. ż. pod tym kątem.

Dr hab. n. med. Artur A. Antoniewicz