Rak płuca jest drugim, najczęściej występującym nowotworem złośliwym zarówno wśród kobiet, jak i wśród mężczyzn w Polsce (zaraz po raku piersi i raku gruczołu krokowego). Według danych Krajowego Rejestru Nowotworów, w 2016 roku na raka płuca zachorowało 7 730 kobiet oraz 14 466 mężczyzn, zmarło natomiast 7 635 kobiet i 16 177 mężczyzn.
Dodatkowo, kolejny już rok, liczba zgonów spowodowanych rakiem płuca wśród kobiet przewyższyła liczbę zgonów spowodowanych rakiem piersi – pomimo, że to właśnie rak piersi jest najczęstszym nowotworem złośliwym wśród kobiet. Główną przyczyną tego zjawiska jest obserwowana
w Polsce utrzymująca się liczba kobiet palących papierosy (przy jednoczesnym spadku liczby palących mężczyzn). Ten trend ma swoje odzwierciedlenie w zmniejszającej się liczbie zgonów na raka płuca wśród mężczyzn i wzrastającej wśród kobiet.
Rak płuca również na świecie pozostaje poważnym wyzwaniem zdrowia publicznego – dane epidemiologiczne Międzynarodowej Agencji Badań nad Rakiem (GLOBOCAN 2018) pokazują, że w 2018 roku ten rodzaj nowotworu występował najczęściej w populacji światowej mężczyzn
i jako trzeci w populacji kobiet. Dodatkowo, prognozy ukazujące trendy epidemiologiczne do 2040 roku wskazują, że w kolejnych latach zarówno zachorowalność, jak i umieralność na raka płuca będą rosnąć.
Główną przyczyną zachorowań na raka płuca jest dym tytoniowy. Nawet około 90% wszystkich przypadków raka płuca związanych jest z paleniem tytoniu, a ryzyko wystąpienia tej choroby jest ponad dwudziestokrotnie wyższe u palaczy niż osób niepalących. Dym tytoniowy ukazuje swoją wysoką toksyczność nie tylko poprzez znaczne zwiększenie ryzyka zachorowania na raka płuca, ale również na inne nowotwory, takie jak m.in.: rak gardła, trzustki, pęcherza moczowego, szyjki macicy, czy żołądka.
W Polsce od lat podejmowane są wysiłki na rzecz ograniczenia zdrowotnych skutków palenia tytoniu w społeczeństwie. Liczne rozwiązania legislacyjne zmniejszające narażenie na dym tytoniowy oraz narodowe programy zdrowotne (Narodowy Program Zdrowia, Narodowy Program Zwalczania Chorób Nowotworowych) wzmacniane są także podejmowanymi działaniami interwencyjnymi. Od 1996 r, przy Centrum Onkologii – Instytucie im. Marii Skłodowskiej-Curie w Warszawie funkcjonuje Ogólnopolska Telefoniczna Poradnia Pomocy Palącym, która była pierwszym tego typu rozwiązaniem w Europie Środkowo-Wschodniej. Numery telefonu do Poradni (801-108-108 oraz 22 211 80 15 czynne od poniedziałku do piątku w godzinach 9.00-21.00 oraz w sobotę w godzinach 9.00-15.00), znajdują się na każdej paczce papierosów, a dzwoniące tam osoby mogą uzyskać profesjonalną pomoc w wyjściu
z choroby (zespół uzależnienia od tytoniu został opisany w Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób ICD-10).
Od ponad 30 lat, w każdy trzeci czwartek listopada obchodzony jest Światowy Dzień Rzucania Palenia. W tym roku, święto przypada 21 listopada. Wydarzenie ma na celu uświadomienie, jak poważnym problemem – nie tylko zdrowotnym – ale również ekonomicznym i społecznym jest palenie tytoniu, a także zachęcenie do podjęcia próby zaprzestania palenia.
dr n. o zdr. Paweł Koczkodaj
Centrum Onkologii – Instytut im. Marii Skłodowskiej-Curie
