By skutecznie pomagać pacjentom z chorobą nowotworową, onkolodzy nieustannie się uczą i podnoszą kwalifikacje: śledzą informacje o najnowszych terapiach, prowadzą badania kliniczne i biorą udział w międzynarodowych konferencjach lekarskich. To specjalizacja dla ambitnych medyków, którzy postawili na naukowy i zawodowy rozwój.
Choć medycy interesowali się schorzeniami nowotworowymi już w starożytności, np. grecki lekarz Hipokrates opracował opisy guzów złośliwych piersi i żołądka i posługiwał się stosowanym do dziś terminem „rak”, onkologia kliniczna jest bardzo młodą dziedziną medycyny. Jako odrębna specjalizacja „zadebiutowała” zaledwie 20 lat temu, w 2002 roku. Onkolog kliniczny zajmuje się kompleksową opieką nad pacjentem obejmującą cały proces leczenia zachowawczego począwszy od postawienia diagnozy poprzez dobranie indywidualnej formy terapii, koordynowanie jej przebiegu oraz rehabilitację po zakończeniu leczenia. Opiekując się chorym onkolodzy kliniczni cały czas korzystają z merytorycznego wsparcia i doświadczenia lekarzy innych specjalizacji: chirurgów onkologicznych, radioterapeutów, patomorfologów czy psychoonkologów. W trakcie konsyliów lekarskich drobiazgowo omawiają każdy przypadek i wspólnie podejmują decyzję dotyczącą najwłaściwszej formy terapii. Można więc powiedzieć, że onkologia kliniczna to specjalizacja dla medyków, którzy lubią pracę w zespole. Co ciekawe, gorącą entuzjastką łączenia medycznych sił w walce z rakiem była już Maria Skłodowska–Curie. Odkrywczyni promieniotwórczych izotopów radu i polonu uważała, że terapia nowotworowa może być skuteczna tylko wtedy, jeśli wykorzysta wiedzę i doświadczenie pochodzące z wielu dyscyplin. Choć w czasach noblistki ten nowatorski pomysł wydawał się rewolucyjny, stał się inspiracją do utworzenia odrębnej dziedziny nauki, a dziś jest fundamentem nowoczesnego leczenia onkologicznego.
Onkologiczna ścieżka edukacyjna
Punkt pierwszy to zaliczenie studiów medycznych, odbycie obowiązkowego, trwającego 13 – miesięcy stażu podyplomowego i zdanie Lekarskiego Egzaminu Końcowego. Studenci rozważający wybór onkologii klinicznej już w tym okresie mogą odbyć praktyki na jednym z oddziałów onkologicznych, zaangażować się w działalność koła naukowego lub pomagać w realizacji projektów badawczych, na przykład tych organizowanych przez Instytut Onkologii. Kolejny krok to złożenie wniosku o rozpoczęcie szkolenia specjalizacyjnego na onkologii klinicznej – informację o liczbie dostępnych miejsc dwa razy w roku publikuje Ministerstwo Zdrowia. Specjalizacja składa się z dwóch modułów: pierwsza część obejmuje staż dotyczący interny, czyli dziedzin poświęconych chorobom wewnętrznym i trwa trzy lata. W tym czasie przyszli onkolodzy kliniczni odbywają praktyki m.in. na kardiologii, pulmonologii, nefrologii czy endokrynologii. Pacjent zmagający się z nowotworem często jest obciążony innymi schorzeniami, a terapia może powodować działania niepożądane, dlatego onkolog kliniczny musi mieć rozległą wiedzę ogólnomedyczną. Po zaliczeniu pierwszej części specjalizacji zaczyna się szkolenie obejmujące onkologię kliniczną, na które, podobnie jak na pierwszy moduł, trzeba przeznaczyć 3 lata. W tym okresie rezydenci odbywają kursy specjalizacyjne m.in. z onkologii klinicznej, patologii nowotworów, genetyki, biologii molekularnej, hematologii, psychoonkologii a także poznają różnorodne metody diagnostyki obrazowej i zasady opieki paliatywnej. Oprócz teorii zaliczają również obowiązkowe staże kierunkowe na szpitalnych oddziałach onkologii klinicznej, radioterapii, chirurgii i ginekologii onkologicznej oraz hematologii.
Wybierając specjalizację warto pamiętać, że onkologia kliniczna należy do dziedzin priorytetowych. To oznacza, że wybierając tę drogę medycznego kształcenia można liczyć na wiele korzyści, m.in. wyższe wynagrodzenie już w trakcie odbywania stażu, możliwość zmiany specjalizacji po zakończeniu modułu podstawowego czy trzykrotne ubieganie się o przyjęcie na specjalizację. Dodatkowo Ministerstwo Zdrowia co roku zwiększa pulę miejsc rezydenckich na specjalizacjach onkologicznych, które są finansowane z budżetu państwa. Przyszli onkolodzy kliniczni mogą również starać się o dotacje unijne, a otrzymane środki przeznaczyć na granty naukowe lub pokrycie kosztów dojazdu, noclegu lub cateringu w trakcie nauki.
Wiedza, umiejętności i osobowość
Opieka nad pacjentem, u którego zdiagnozowano chorobę nowotworową może trwać przez wiele miesięcy, a czasem nawet lat. W tym kontekście onkologia kliniczna to specjalizacja dla lekarzy, którzy będą wspierać chorych w trakcie tego niełatwego procesu. Oprócz wszechstronnej wiedzy medycznej i konkretnych umiejętności zdobywanych w trakcie stażu, ta profesja wymaga pewnych predyspozycji charakterologicznych: otwartości na drugiego człowieka, empatii, cierpliwości i optymizmu. Bardzo ważna jest również odporność psychiczna, bo towarzyszenie pacjentowi w trakcie terapii onkologicznej czasem wiąże się z koniecznością prowadzenia trudnych rozmów. Dlatego Izby Lekarskie i koła naukowe na niektórych uczelniach medycznych organizują m.in. praktyczne warsztaty. W trakcie takich zajęć młodzi aktorzy wcielają się w role pacjentów i ich rodzin, dzięki czemu przyszli onkolodzy mają okazję przygotować się do niełatwych sytuacji, z którymi będą mieć do czynienia w trakcie zawodowej praktyki.
Onkologia kliniczna to jedna z najbardziej dynamicznie rozwijających się dziedzin medycyny, więc nawet po zakończeniu specjalizacji trzeba się cały czas dokształcać i podnosić kwalifikacje. To zatem idealna dyscyplina dla ambitnych osób, które lubią się uczyć i śledzić zalecenia na temat nowych leków czy nowoczesnych terapii, dzięki którym leczenie nowotworów jest coraz bardziej skuteczne.
Choć ten pasjonujący medyczny fach jest niezwykle wymagający, stwarza praktykującym go lekarzom wiele możliwości. Można jednocześnie leczyć pacjentów i rozwijać karierę naukową biorąc udział w badaniach klinicznych i współpracować z międzynarodowym środowiskiem medycznym, w którym polscy onkolodzy cieszą się świetną opinią.
