Onkologia – specjalizacja medyczna pilnie poszukiwana! Krótki przewodnik onkologiczny: ścieżka edukacyjna i zakres pomocy dla pacjenta

Chorobę nowotworową wykrytą w początkowym stadium można całkowicie wyleczyć. Ogromna w tym zasługa onkologa, który stawia precyzyjną diagnozę, proponuje  indywidualną terapię i opiekuje się chorym w trakcie powrotu do zdrowia. Jaką wiedzę posiada ten specjalista i jak przygotować się do wykonywania tej potrzebnej społecznie i prestiżowej profesji medycznej?

Kim jest onkolog?

W największym skrócie: to lekarz – specjalista, który na podstawie szczegółowych badań diagnozuje raka, określa jego rodzaj i przygotowuje oraz prowadzi indywidualną terapię dla pacjenta. Plan leczenia, w zależności od typu nowotworu i stopnia jego zaawansowania, może obejmować zabiegi chirurgiczne, radioterapię, chemioterapię, immunoterapię (metodę polegającą na mobilizowaniu układu odpornościowego do intensywnej  walki z chorobą), a także nadzór i rehabilitację po zakończonym leczeniu. By jak najskuteczniej stawić czoła temu medycznemu wyzwaniu lekarz onkolog musi posiadać gruntowną wiedzę nie tylko z zakresu genetyki, patologii nowotworów czy biologii molekularnej, ale również chorób wewnętrznych. W trakcie opieki nad pacjentem współpracuje bowiem z innymi specjalistami wspierającymi proces diagnostyczny, np. z chirurgami onkologicznymi, patomorfologami, radiologami, hematologami. Specjalista w dziedzinie onkologii, to przede wszystkim wszechstronnie wykształcony lekarz, ale też empatyczny, życzliwy i wytrwały towarzysz, który wspiera chorych w niełatwym i obciążającym psychicznie procesie leczenia. Pomaga zrozumieć i przetrwać często skomplikowane procedury, liczne zabiegi i formy terapii oraz podtrzymuje wiarę pacjenta w powrót do zdrowia.

Pacjenci potrzebują onkologów!

Proces leczenia onkologicznego obejmuje aktualnie aż milion mieszkańców naszego kraju. Do tej grupy zaliczamy chorych oczekujących rozpoczęcia kuracji, u których zdiagnozowano nowotwór, pacjentów w trakcie leczenia oraz osoby, które niedawno zakończyły terapię, ale nadal pozostają pod opieką specjalistów. Według prognoz epidemiologicznych lekarze będą odnotowywać coraz więcej przypadków zachorowań na raka. W ciągu najbliższych dziecięciu lat grupa pacjentów zmagających się z nowotworem wzrośnie aż o 28 %.  Dzieje się tak m. in.  dlatego, że żyjemy coraz dłużej, a choroby nowotworowe dotykają najczęściej osób w wieku dojrzałym i starszym. To oznacza, że grono lekarzy o specjalizacji onkologicznej powinno się systematycznie zwiększać, by  możliwe było zapewnienie  chorym łatwego dostępu do badań profilaktycznych, skutecznej i szybkiej diagnostyki oraz optymalnego, dostosowanego do indywidualnego przypadku, leczenia. Tymczasem, według danych Naczelnej Izby Lekarskiej, pacjenci mogą teraz  liczyć na wsparcie zaledwie 1125 onkologów klinicznych. Wciąż zbyt mało przyszłych lekarzy decyduje się na wybór tej prestiżowej i wieloprofilowej specjalizacji medycznej planując swoją zawodową przyszłość. W tegorocznej wiosennej kwalifikacji na specjalizacje lekarskie na 364 miejsca w dziedzinach onkologicznych przyjęto jedynie 31 kandydatów.

Jak zostać onkologiem?

By zostać onkologiem i wykonywać tę jedną z najbardziej obecnie potrzebnych społecznie profesji medycznych, trzeba przede wszystkim skończyć trwające 6 lat, jednolite studia i odbyć obowiązkowy staż podyplomowy. Po zaliczeniu tego etapu można wybrać specjalizację z onkologii, która obejmuje kursy obowiązkowe m.in. z zakresu onkologii klinicznej, patologii nowotworów,  różnorodnych metod diagnostyki obrazowej, hematologii, opieki paliatywnej czy psychoonkologii. Lista schorzeń nowotworowych jest długa, a komórki rakowe mogą pojawić się w obrębie wielu tkanek i organów, dlatego onkolog musi posiadać kompleksową wiedzę medyczną. W trakcie specjalizacji odbywa staże w zakresie leczenia chorób wewnętrznych m.in. na kardiologii, pulmonologii, endokrynologii, nefrologii, czy neurologii. Oprócz stażów na oddziałach wewnętrznych kandydaci na onkologów biorą udział w zajęciach praktycznych z onkologii klinicznej, radioterapii, chirurgii i ginekologii onkologicznej oraz hematologii. W zależności od indywidualnych zainteresowań i planów zawodowych, stażyści mogą również zdecydować się na udział w dodatkowych kursach poświęconych m.in. genetyce i immunologii klinicznej, nowotworom układu pokarmowego, mięsakom tkanek miękkich i kości, rakowi piersi czy czerniakowi i innym, niebezpiecznym zmianom skórnym. Na zaliczenie niezbędnych kursów i odbycie wszystkich stażów przyszły onkolog musi przeznaczyć około 5,5 roku. By otrzymać prawo wykonywania zawód trzeba jeszcze zdać Państwowy Egzamin Specjalistyczny składający się z testu pisemnego, części ustnej i zajęć praktycznych.

Onkologię mogą wybrać również lekarze mający specjalizację np. chorób wewnętrznych czy medycyny ogólnej. W takim przypadku ścieżka edukacyjna jest znacznie krótsza, bo trwa nieco ponad 3 lata: obejmuje kursy i staże specjalizacyjne, ale nie wymaga zaliczenia zajęć praktycznych na oddziałach chorób wewnętrznych. Kształcić się w kierunku onkologicznym mogą również lekarze innych specjalizacji np. pediatrzy, ginekolodzy czy radiolodzy i skorzystać z indywidualnego programu studiów uzupełniającego zdobytą dotąd wiedzę i doświadczenie.

Zalety specjalizacji priorytetowej

Podejmując decyzję o dalszej drodze zawodowej warto wziąć pod uwagę fakt, że onkologia kliniczna, chirurgia onkologiczna, radioterapia onkologiczna czy hematologia to obecnie specjalizacje priorytetowe. Wybierając jedną z nich od samego początku nauki można liczyć na bonusy i dodatkowe korzyści. Już w czasie stażu przyszli onkolodzy otrzymują wyższe wynagrodzenie niż lekarze na innych specjalizacjach. Również zaczynając praktykę onkolog otrzymuje na starcie atrakcyjniejszą, zagwarantowaną ustawowo, pensję niż kolega po fachu, który zdecydował się na specjalizację niezaliczaną do grupy strategicznych i priorytetowych. Walory finansowe to nie jedyne plusy specjalizacji onkologicznych. Młodzi lekarze, którzy zdecydują się na wybór jednej z nich mogą aż trzy razy ubiegać się o rezydenturę, zmienić specjalizację po zaliczeniu modułu podstawowego i przystąpić do Państwowego Egzaminu Specjalizacyjnego już po zakończeniu przedostatniego roku szkolenia. Oprócz tego Ministerstwo Zdrowia przeznaczyło na potrzeby specjalizacji priorytetowych większą liczbę miejsc rezydenckich finansowanych ze środków publicznych. Przyszłych onkologów w nauce wspiera także UE: w trakcie specjalizacji mogą starać się o dotację w ramach programu operacyjnego „Wiedza, Edukacja, Rozwój” wspófinansowanego z Europejskiego Funduszu Społecznego, a otrzymaną pomoc przeznaczyć na grant naukowy, koszty dojazdu, noclegu i cateringu.

Warto na koniec podkreślić, że onkologia to wielowymiarowa dyscyplina medycyny, która dynamicznie się rozwija korzystając z efektów innowacyjnych odkryć i nowoczesnego zaplecza technicznego. Po zakończeniu specjalizacji można pomagać pacjentom w powrocie do zdrowia i jednocześnie angażować się w badania naukowe, np. nowatorskie projekty prowadzone przez Centrum Onkologii – Instytut im. Marii Skłodowskiej – Curie w Warszawie.