W ramach programu Narodowa Strategia Onkologiczna na lata 2020-20230 Ministerstwo Zdrowia zleciło przeprowadzenie badań dotyczących postaw zdrowotnych w zakresie profilaktyki nowotworowej.
Badanie dotyczyło trzech obszarów:
- postaw zdrowotnych w zakresie profilaktyki nowotworowej wśród całej populacji Polaków;
- postaw zdrowotnych w zakresie profilaktyki raka szyjki macicy i raka piersi wśród kobiet;
- postaw zdrowotnych w zakresie profilaktyki raka jelita grubego wśród mężczyzn.
Zróżnicowanie postaw wobec raka oraz profilaktyki nowotworowej pozwala określić profil osób, które m. in. nie słyszały o badaniach kontrolnych i przesiewowych. Cechują się one niskim poziomem dbałości o zdrowie, wysokim odsetkiem palących papierosy i spożywających alkohol oraz stosunkowo niskim poziomem wykształcenia (30% ma wykształcenie gimnazjalne bądź niższe). Jednocześnie w ich przypadku zidentyfikowano bardzo niski poziom znajomości czynników mogących wpłynąć na wystąpienie raka, Europejskiego kodeksu walki z rakiem oraz stosunkowo niski poziom rozpoznawalności kampanii „Planuję długie życie”.
Badania obejmowały pytania dotyczące m. in. wpływu na zdrowie palenia papierosów, picia alkoholu oraz świadomość odnośnie do czynników potencjalnie kancerogennych.
Prawie 30% dorosłych Polaków pali papierosy bądź stosuje wyroby tytoniowe. Niemal połowa z nich nie dopuszcza myśli o rzuceniu palenia. Z badań wynika też, że szczególnie skutecznym motywatorem byłoby wskazanie lekarza oraz odczucie problemów zdrowotnych spowodowanych paleniem.
O szkodliwości picia alkoholu, niezależnie od ilości, przekonanych była prawie połowa badanych. Zdanie takie wyraziła zdecydowana większość osób, która określiło siebie jako abstynentów. Niższy wskaźnik świadomości był u osób pijących codziennie lub kilka razy w tygodniu.
Badania wykazały istniejące przeświadczenie o wszechobecnej „chemii” w żywności (dodatki konserwujące, antybiotyki podawane zwierzętom, sztuczne metody przyrządzania mięs i wędlin). Świadomość w tym zakresie występuje głównie u osób młodych i w nieco mniejszym stopniu wśród osób w średnim wieku. Jednak aż 39% Polaków przynajmniej raz dziennie spożywa wędliny. Jest to typowe dla każdej grupy wiekowej. Udział ten niewiele również się w przypadku osób, które zadeklarowały, że dbają o swoje zdrowie, wobec czego można wnioskować o braku świadomości w zakresie szkodliwości spożywania wędlin. Aż połowa Polaków twierdzi, że w ogóle nie spożywa jedzenia typu fast food, a jeżeli już, to rzadziej niż raz w miesiącu.
Ankietowane kobiety pytane były o samodzielne badanie piersi. Niemal 30% z nich odpowiedziało, że nie wykonuje takich badań. Z kolei co trzecia kobieta, która robiła badania ginekologiczne nie miała przeprowadzanych badań piersi w ostatnich 5 latach.
Respondentów zapytano też o źródło informacji o bezpłatnych badaniach kontrolnych/przesiewowych. Większość (ponad 50%) odpowiedziała, że była to telewizja, drugim równie istotnym źródłem był lekarz (28% badanych) oraz plakaty i ulotki w przychodniach lub szpitalach (27%).
Badanie pośrednio obejmowało również ocenę skuteczności i rozpoznawalności kampanii „Planuję Długie Życie”. Słyszało o niej 65% badanych. Prawie połowa ankietowanych (45%) uważała, że kampania zachęcająca do udziału w badaniach profilaktycznych powinna skupiać się na ukazywaniu korzyści nich płynących.
W badaniach przeprowadzonych przez EU-CONSULT Sp. z o.o. wykorzystano 4 techniki badawcze: CATI, FGI, IDI (Indywidualne wywiady pogłębione), Analizę typu Social Listening.
Raport podsumowujący badania zostanie przekazany instytucjom odpowiedzialnym za realizację działań przewidzianych w Narodowej Strategii Onkologicznej.
