Samobadanie piersi raz w miesiącu i obowiązkowa, bezpłatna mammografia co dwa lata. Ten prosty plan profilaktyczny to dla kobiet po 50 roku życia szansa na wczesne wykrycie choroby nowotworowej i całkowity powrót do zdrowia.
Według danych Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) rak piersi to obecnie najczęściej występujący nowotwór na świecie: co roku zostaje zdiagnozowany u 12% kobiet. Ta tendencja dotyczy również naszego kraju: każdego dnia aż 50 Polek dowiaduje się, że właśnie rozpoznano u nich tę chorobę. Niestety w porównaniu z innymi państwami unijnymi, w Polsce trend umieralności na ten typ nowotworu cały czas rośnie. Z danych raportu przygotowanego przez Organizację Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) wynika, że w 2015 roku na 100 tysięcy mieszkanek naszego kraju, 31 zmarło na raka piersi, a w 2020 roku na grupę o tej samej liczebności przypadły już 42 przypadki śmiertelne.
A przecież wykrycie choroby we wczesnym stadium rozwoju to szansa na niemal całkowite wyleczenie. Dlatego tak ważne jest regularne korzystanie z ogólnodostępnej i bezpłatnej profilaktyki. Najskuteczniejszym sposobem na wykrycie raka piersi w początkowej fazie jest mammografia. To badanie polega na tym, że lekarz umieszcza pierś na dolnej płycie urządzenia diagnostycznego, a drugą płytą przyciska gruczoł i wykonuje prześwietlenie. U części pań ucisk piersi może powodować lekki dyskomfort, ale taki sposób badania jest konieczny, by struktury narządu nie nakładały się na siebie i nie utrudniały dostrzeżenia jakichkolwiek nieprawidłowości w budowie tkanek. Mammografię najlepiej wykonać w trakcie miesiączki lub kilka dni po zakończeniu krwawienia, ponieważ w drugiej fazie cyklu piersi mogą być obrzmiałe i bardziej wrażliwe na dotyk. Poza tym w tej części cyklu menstruacyjnego dochodzi do fizjologicznego obrzęku piersi, co może utrudnić przeprowadzenie badania i postawienie precyzyjnej diagnozy.
Z regularnej mammografii powinny korzystać głównie panie, które obchodziły już 50 urodziny. W tym wieku zmienia się bowiem struktura piersi: tkanka gruczołowa stopniowo zanika, a zastępuje ją tkanka tłuszczowa, która na zdjęciu zrobionym w trakcie badania ma ciemny odcień. Na jej tle lekarzowi wykonującemu mammografię łatwiej jest zaobserwować nawet drobne nieprawidłowości, na przykład ewentualne guzki. Co ważne ta forma diagnostyki pozwala wychwycić najmniejsze zmiany, które nie są jeszcze wyczuwalne w trakcie samobadania. Poza tym ryzyko zachorowania na ten typ nowotworu wzrasta z wiekiem: około 80% przypadków dotyczy kobiet, które skończyły 50 lat.
Dlatego każda Polka między 50 a 69 rokiem życia powinna raz na dwa lata wykonać bezpłatną mammografię. Listę placówek, które przeprowadzają tego typu badania diagnostyczne, można znaleźć się na stronie internetowej Narodowego Funduszu Zdrowia. Na portalu NFZ jest również informacja o rozkładzie jazdy i przystankach mammobusów (szczegółowe informacje na ten temat można znaleźć na stronach: https://gsl.nfz.gov.pl/GSL/GSL/ProgramyProfilaktyczne; https://www.nfz.gov.pl/dla-pacjenta/mammobusy/).
O pomoc i radę w tej sprawie można się również zwrócić do lekarza pierwszego kontaktu.
Profilaktyczną mammografię trzeba powtarzać co dwa lata, ale pomiędzy wizytami w pracowni diagnostycznej, nie można zapominać o obserwacji swojego ciała i regularnym samobadaniu piersi. To zalecenie dotyczy wszystkich kobiet po 20 roku życia. Tę czynność najlepiej wykonać raz w miesiącu, kilka dni po zakończeniu menstruacji. W tym czasie piersi są miękkie, rozluźnione i nie ma w nich, naturalnych dla kolejnych faz cyklu zgrubień, które mogą utrudnić wykrycia zmian. Optymalnym miejscem do przeprowadzenia badania jest łazienka. Stając przed lustrem można dokładnie przyjrzeć się każdej piersi i sprawdzić, czy w ich wyglądzie i budowie nie występują nieprawidłowości, np. czy skóra się nie zaciąga, nie marszczy, nie jest zaczerwieniona, czy kształt piersi nie uległ zmianie. Tę obserwację trzeba powtórzyć podnosząc do góry ramiona. Samo badanie należy wykonać kolistymi ruchami dłoni, zaczynając od brodawki, kierując się następnie na zewnątrz. Dokładnie zbadać całą pierś i sprawdzić także przestrzeń pod pachami (więcej informacji na ten temat znaleźć można na stronie: https://planujedlugiezycie.pl/wp-content/uploads/2021/06/rak-piersi_druk.pdf).
W przypadku zaobserwowania jakiejkolwiek zmiany np. twardego, bezbolesnego guzka w obrębie piersi, zgrubienia lub zaczerwienienia skóry czy wycieku krwi z brodawki należy jak najszybciej skonsultować się z ginekologiem. Warto pamiętać o tym, że badanie profilaktyczne jest znacznie mniej bolesne, stresujące i skomplikowane niż leczenie choroby w zaawansowanym stadium. Poza tym pozwala skutecznie zdiagnozować nowotwór w początkowej fazie rozwoju i szybko rozpocząć odpowiednią kurację, która może uratować życie.
