Każdego roku, gdy zbliża się Dzień Kobiet, zastanawiamy się, jak najlepiej okazać naszą miłość i wdzięczność wobec ważnych kobiet w naszym życiu. Czy przez kwiaty, słodycze, czy symboliczne prezenty? A co, jeśli najlepszym prezentem, jaki możemy im ofiarować, jest coś znacznie bardziej wartościowego – troska o ich zdrowie i dobre samopoczucie? Zdrowie jest fundamentem, na którym opiera się całe nasze życie, a jego znaczenie jest nie do przecenienia.
Profilaktyka zdrowotna odgrywa kluczową rolę w zapobieganiu wielu chorobom i utrzymaniu dobrego stanu zdrowia. Nie chodzi tylko o regularne wizyty kontrolne u lekarza, ale także o codzienne nawyki, takie jak zdrowa dieta, aktywność fizyczna i unikanie używek. Proste zmiany w stylu życia mogą mieć długotrwały wpływ na nasze zdrowie i samopoczucie.
Profilaktyka nowotworów w życiu kobiety
Profilaktyka nowotworów w życiu kobiety wymaga uwagi i adaptacji do zmieniających się czynników ryzyka i potrzeb zdrowotnych na każdym etapie życia. Oto, jak kobiety mogą dbać o profilaktykę nowotworów w kolejnych dekadach życia:
Nastolatki
- HPV i szczepienia: Szczepienie przeciwko wirusowi brodawczaka ludzkiego (HPV), głównemu czynnikowi ryzyka raka szyjki macicy, jest zalecane dla dziewcząt i chłopców już od 9 roku życia.
- W Polsce w powszechnym programie szczepień przeciw HPV dostępnie są nieodpłatnie szczepionki dla dziewcząt i chłopców w wieku 12-13 lat.
- Młodzież i dorośli, którzy nie zostali wcześniej zaszczepieni, mogą otrzymać szczepionkę do 26 roku życia.
Dwudziestolatki
- Edukacja i samoświadomość: Wczesna edukacja na temat samobadania piersi i rozumienie własnego ciała są kluczowe. Chociaż ryzyko nowotworów jest w tej dekadzie stosunkowo niskie, samoświadomość może prowadzić do ich wczesnego wykrycia.
- Kobiety które nie zaszczepiły się wcześniej mogą otrzymać szczepionkę przeciwko HPV do 26. roku życia.
- od 25. roku życia zalecane jest profilaktyczne badanie cytologiczne szyjki macicy, które służy do wczesnego wykrywania zmian przedrakowych oraz nowotworów szyjki macicy, co pozwala na ich skuteczne wyleczenie.
Trzydziestolatki
- Kontynuacja regularnych badań cytologicznych, co 3 lata przy prawidłowym wyniku.
- Zaleca się również, aby kobiety w tej dekadzie życia przeprowadzały regularne samobadanie piersi oraz badanie USG piersi jeżeli zaleci je lekarz ginekolog.
- Zdrowy styl życia: Utrzymywanie zdrowego stylu życia, w tym diety bogatej w owoce i warzywa oraz regularnej aktywności fizycznej, co może zmniejszyć ryzyko wielu nowotworów.
Czterdziestolatki
- Mammografia: od 45. roku życia zaleca się rozpoczęcie regularnych badań mammograficznych co dwa lata w celu wczesnego wykrywania raka piersi, chyba że historia rodzinna sugeruje wcześniejsze rozpoczęcie tych badań.
- Kontynuacja badań przesiewowych: Regularne badania cytologiczne co trzy lata oraz badania kliniczne piersi (samobadanie, badanie przez lekarza ginekologa).
Pięćdziesięcio i sześćdziesięciolatki
- Rak jelita grubego: Rozpoczęcie badań przesiewowych raka jelita grubego, takich jak kolonoskopia, jest zalecane dla kobiet w wieku 50 lat, chyba że indywidualne czynniki ryzyka wymagają wcześniejszego rozpoczęcia.
- Osteoporoza: Badania gęstości kości są zalecane dla kobiet po menopauzie, ponieważ osteoporoza zwiększa ryzyko złamań, które mogą negatywnie wpływać na ogólny stan zdrowia.
- Kontynuacja badań przesiewowych: cytologia do 64. roku życia co trzy lata, mammografia co dwa lata.
Kobiety siedemdziesięcioletnie i starsze
- Indywidualne podejście do badań przesiewowych: Zalecana jest mammografia do 74. roku życia, decyzje dotyczące kontynuacji badań przesiewowych, takich jak mammografia w wieku 75 lat i więcej powinny być podejmowane indywidualnie, w oparciu o ogólny stan zdrowia i wcześniejsze wyniki badań.
- Zdrowie serca: Kontrola czynników ryzyka chorób serca jest ważna, ponieważ zdrowie serca wpływa na ogólną kondycję fizyczną i zdolność do walki z chorobami, w tym nowotworami.
Wsparcie psychiczne i emocjonalne jako element dbania o zdrowie kobiety
Wsparcie psychiczne i emocjonalne odgrywa bardzo istotną rolę w utrzymaniu zdrowia i dobrego samopoczucia kobiety, będąc równie ważnym jak zdrowie fizyczne. W życiu każdej kobiety mogą wystąpić momenty stresu, przeciążenia, a nawet depresji, które bez odpowiedniego wsparcia mogą negatywnie wpływać na zdrowie psychiczne i fizyczne.
Silne relacje społeczne i poczucie przynależności do wspólnoty mogą mieć pozytywny wpływ na zdrowie psychiczne, pomagając kobietom czuć się bezpieczniej i zmniejszać poczucie izolacji. Regularne interakcje z rodziną, przyjaciółmi czy grupami wsparcia mogą zapewnić poczucie stabilności emocjonalnej i bezpieczeństwa.
Kultura, w której kobiety czują się swobodnie wyrażając swoje emocje i dzielą się swoimi doświadczeniami, przyczynia się do ich zdrowia psychicznego. Umożliwienie rozmów o uczuciach, problemach i sukcesach bez obawy przed oceną jest kluczowe dla zdrowia emocjonalnego. Profesjonalna pomoc psychologiczna lub terapia mogą również zaoferować bezpieczną przestrzeń do przetwarzania trudnych emocji.
Utrzymanie zdrowego stylu życia, w tym zdrowe odżywianie, regularna aktywność fizyczna i odpowiednia ilość snu, ma bezpośredni wpływ na zdrowie psychiczne. Fizyczne samopoczucie jest ściśle powiązane z emocjonalnym, a zaniedbanie jednego aspektu może negatywnie wpływać na drugi.
Wspieranie zdrowia psychicznego i emocjonalnego kobiety jest nieodłącznym elementem dbania o jej ogólne zdrowie. Poprzez promowanie otwartej komunikacji, budowanie silnych sieci wsparcia oraz zachęcanie do dbania o zdrowie psychiczne i emocjonalne, możemy wspierać kobiety w prowadzeniu pełniejszego, zdrowszego życia.
Dbanie o zdrowie na każdym etapie życia kobiety
Każda dekada życia kobiety niesie ze sobą różne wyzwania zdrowotne i potrzeby. Od szczepień w młodości, poprzez badania przesiewowe w wieku średnim, aż po troskę o zdrowie kostne i sercowo-naczyniowe w starszym wieku. Zrozumienie i adaptacja do tych zmieniających się potrzeb jest kluczowe dla utrzymania dobrego zdrowia przez całe życie.
Zdrowie jest najcenniejszym darem, jaki możemy ofiarować sobie i innym. Troska o dobre samopoczucie fizyczne i psychiczne powinna być priorytetem każdego dnia, a nie tylko w Dzień Kobiet. Niech ten dzień będzie przypomnieniem o znaczeniu zdrowia i profilaktyki, a najlepszym prezentem, jaki możemy dać, niech będzie wsparcie w dążeniu do zdrowego i szczęśliwego życia.
dr hab. n. med. Marta Mańczuk, Prof. Instytutu
Zastępca Kierownika Zakładu
Zakład Epidemiologii i Prewencji Nowotworów
Narodowy Instytut Onkologii im. Marii Skłodowskiej-Curie
Państwowy Instytut Badawczy
