Pewnie słyszysz o nim nie często. W świadomości społecznej nie poświęca mu się tyle uwagi, co innym nowotworom, tymczasem jest stosunkowo powszechny u mężczyzn. Rak pęcherza moczowego to choroba o której powinniśmy wiedzieć zdecydowanie więcej! Świadomość ryzyka sprawia, że możemy mu odpowiednio wcześniej zapobiec. Szczególnie, że jego rozwój w dużej mierze zależy od naszego stylu życia oraz regularnych badań. Dowiedz się, czym jest nowotwór pęcherza moczowego i jak się przed nim chronić.
Rak pęcherza moczowego to nowotwór wywodzący się z komórek pęcherza moczowego. Jest to nowotwór często występujący u osób starszych – w Polsce jest czwarty pod względem zachorowań wśród mężczyzn i ósmy wśród kobiet, choć słyszy się o nimi niewiele. Za podstawową przyczynę takiego stanu rzeczy specjaliści wskazują na niską świadomość społeczną choroby, czynników jej ryzyka i objawów. Skutkuje to niestety tym, że pacjenci często bagatelizują objawy lub próbują leczenia na własną rękę, a do lekarza zgłaszają się zbyt późno.
Zdecydowanie częściej na ten nowotwór chorują mężczyźni, głównie po 45. roku życia. Największa zachorowalność obserwowana jest w grupie wiekowej 80-84 lata.
W pęcherzu moczowym rozwijać się mogą różne rodzaje nowotworów złośliwych. Najczęściej występującymi rodzajami są: rak z nabłonka przejściowego – urotelialny (stanowiący ok. 90% przypadków), rak gruczołowy oraz rak płaskonabłonkowy.
Niepokojącym faktem jest to, że pomimo iż w Polsce częstość zachorowań na nowotwory pęcherza moczowego jest niższa niż średnia dla krajów Unii Europejskiej to umieralność na ten rodzaj nowotworów jest w naszym kraju wśród mężczyzn znacznie wyższa niż średnia europejska.
Powszechna znajomość czynników ryzyka, zmiana stylu życia oraz regularne badania mogłyby zmienić ten stan rzeczy. Rak pęcherza moczowego w dużej mierze zależy od naszych wyborów
Jakie są czynniki ryzyka zachorowania?
Na zwiększenie ryzyka zachorowania na raka pęcherza moczowego wpływają zwłaszcza czynniki o charakterze zewnętrznym, w tym między innymi:
- Palenie tytoniu – rak pęcherza jest nowotworem tytoniozależnym, ryzyko jego wystąpienia jest trzykrotnie wyższe u palaczy niż u osób niepalących. Palenie papierosów odpowiada za 50-65% przypadków raka pęcherza wśród mężczyzn i 20-30% przypadków wśród kobiet.
- Narażenie na czynniki zawodowe – wybrane substancje chemiczne o szkodliwym działaniu, na które narażeni są szczególnie pracownicy zatrudnieni w przemyśle tekstylnym, skórzanym, gumowym, metalowym, naftowym i drukarskim. Do substancji tych zaliczyć można między innymi: 4-nitrobifenyl, benzydynę, 2-naftyloaminę, 4-aminobifenyl, barwniki anilinowe, sadzę węglową.
- Czynniki związane ze stylem życia, a szczególnie ze sposobem odżywiania – mała ilość spożywanych płynów, duża kaloryczność i zawartość tłuszczów w pożywieniu.
- Infekcje Schistosoma haematobium (przywra krwi) – zakażenie pasożytem występującym w rejonie Afryki i Bliskiego Wschodu, który powoduje zakażenie pęcherza moczowego i może wywołać przewlekły stan zapalny.
- Napromieniowanie – narażenie pęcherza moczowego na promieniowanie jonizujące może zwiększać ryzyko zachorowania na ten nowotwór i dotyczy zazwyczaj mężczyzn leczonych wcześniej z powodu raka gruczołu krokowego.
Objawy nowotworu
Najczęściej występującym objawem raka pęcherza moczowego jest obecność krwi w moczu. Krwiomocz występuje w większości przypadków epizodycznie, może powtarzać się z przerwami nawet co kilka miesięcy i nie zawsze jest widoczny gołym okiem. Czasem ilość krwi jest tak niewielka, że może być wykryta jedynie w badaniu laboratoryjnym.
Rak pęcherza moczowego bardzo często nie daje żadnych objawów lub, szczególnie w początkowym etapie choroby, towarzyszą mu jedynie niewielkie dolegliwości bólowe. Do innych – poza krwiomoczem – rzadziej występujących objawów tego nowotworu należą między innymi:
- Częste oddawanie moczu;
- Pieczenie podczas oddawania moczu;
- Ból;
- Uczucie niepełnego opróżnienia pęcherza moczowego;
- Zatrzymanie moczu.
Objawy te nie są charakterystyczne dla raka pęcherza moczowego i występują często w przebiegu wielu innych chorób dróg moczowych, takich jak kamica pęcherza moczowego, łagodny przerost gruczołu krokowego czy infekcje.
Wystąpienie krwiomoczu i innych objawów bardzo często świadczy jedynie o łagodnych schorzeniach, ale żeby wykluczyć nowotwór konieczne jest przeprowadzenie badań. Tym samym, każda osoba, która zauważy u siebie niepokojące objawy, powinna zgłosić się do lekarza rodzinnego. Może on zlecić badania, a w dalszej kolejności skierować daną osobę do urologa.
U osób z rakiem pęcherza moczowego w zaawansowanym stadium mogą wystąpić objawy związane z miejscowym rozwojem choroby, takie jak ból w podbrzuszu, trudności w oddawaniu moczu i stolca, bóle w okolicy nerek lub bezmocz, a także objawy świadczące o pojawieniu się oraz odległych przerzutów, np. bóle kostne. U pacjentów tych może dochodzić także do powstawania obrzęków limfatycznych kończyn w wyniku zajęcia węzłów chłonnych miednicy, które mogą skutkować miejscowym powiększeniem kończyn.
Jak diagnozuje się nowotwór?
Rak pęcherza moczowego jest nowotworem, dla którego nie prowadzi się badań przesiewowych i nie zaleca się ich wykonywania w celu wykrycia bezobjawowego krwiomoczu.
Diagnostyka nowotworu obejmuje:
- Zebranie wywiadu medycznego;
- Badanie fizykalne (w tym badanie przez odbyt/przez pochwę);
- Badania diagnostyki obrazowej, na przykład: badanie ultrasonograficzne jamy brzusznej, urografia, tomografia komputerowa, rezonans magnetyczny, scyntygrafia kości (specjalistyczne badanie obrazowe, które pozwala rozpoznać schorzenia układu kostno-stawowego), RTG klatki piersiowej,
- Cystoskopię – oglądanie wnętrza pęcherza moczowego przy pomocy elastycznego narzędzia zwanego cystoskopem wprowadzanym przez otwór cewki moczowej, który umożliwia wizualną ocenę ścian pęcherza moczowego;
- Biopsję zmiany nowotworowej z badaniem histopatologicznym,
- Badania laboratoryjne: badanie składu komórkowego osadu moczu, badanie markerów nowotworowych.
Najczęściej wykonywanym badaniem diagnostycznym wykorzystywanym w diagnostyce raka pęcherza moczowego jest cystoskopia, czyli zabieg wziernikowania pęcherza. Wykonuje się go zazwyczaj w znieczuleniu miejscowym lub dożylnym. Podczas badania, w momencie zaobserwowania zmian o niejednoznacznym charakterze, pobiera się wycinek do badania za pomocą dedykowanych kleszczyków.
W sytuacji kiedy inne metody obrazowania (np. USG przez ścianę brzucha) jednoznacznie uwidaczniają obraz zmiany nowotworowej w pęcherzu moczowym, cystoskopia może być pominięta, a pacjent kwalifikowany jest bezpośrednio do zabiegu elektroresekcji przezcewkowej guza (TURBT), czyli zabiegu mającego na celu usunięcie zmiany w pęcherzu moczowym. Zabieg ten wraz z badaniem histopatologicznym uzyskanego materiału tkankowego umożliwia finalne rozpoznanie potwierdzające obecność komórek nowotworowych wraz z oceną stopnia zaawansowania, co skutkuje decyzją o podjęciu odpowiedniej metody leczenia.
W momencie rozpoznania u większości pacjentów około 75-85% nowotwór ograniczony jest miejscowo do pęcherza moczowego. U pozostałej części chorych rak ten jest diagnozowany w stadium z przerzutami odległymi.
Jak zabezpieczyć się przed nowotworem?
Wdrożenie do codziennych aktywności odpowiednich zachowań pozwala zmniejszyć ryzyko powstania tego nowotworu. Negatywny wpływ nikotyny na występowanie raka pęcherza moczowego, który został udowodniony w badaniach naukowych, wskazuje na to, że pierwszym działaniem, które mogą podjąć niektóre osoby jest rzucenie palenia i unikanie dymu tytoniowego. Drugim działaniem, które warto wykonać jest zmniejszenie lub wyeliminowanie w całości kontaktu z zawodowymi czynnikami ryzyka.
Jako główne zalecenie dla osób, którym zależy na uniknięciu nawrotu choroby wskazuje się niepalenie tytoniu, kontrolowanie i utrzymywanie prawidłowej masy ciała, a także stosowanie zdrowej diety oraz aktywność fizyczną.
Ze względu na wczesne objawy, które można przeoczyć, albo ich zupełny brak w ramach profilaktyki zaleca się regularne wizyty u lekarza, szczególnie w sytuacji odczuwania dyskomfortu w sytuacji oddawania moczu. Dotyczy to także osób, które przeszły już nowotwór.
Rak pęcherza moczowego jest chorobą, którą charakteryzuje wysoka tendencja nawrotów i rozwoju do bardziej rozległej postaci. Dlatego podstawą profilaktyki w przypadku tego nowotworu i kontroli jego ponownego pojawienia się są regularne wizyty kontrolne w poradni urologicznej.
To czy nowotwór Cię zaskoczy zależy od Ciebie – codziennych nawyków oraz regularnych badań, w tym – wizyt u urologa.
Jeśli masz powyżej 45 lat i dodatkowo jesteś wystawiony na któryś z czynników ryzyka – wykonaj pierwszy krok i udaj się na konsultację do lekarza.
Czy wiesz, że wśród kobiet występuje specyficzny nowotwór, który także może nie dawać żadnych objawów, a jego profilaktyka zależy od regularnych badań? Dowiedz się więcej.
