Szczepionka przeciwko wirusowi brodawczaka ludzkiego (HPV) to jeden z najważniejszych kroków w zapobieganiu pewnym chorobom. HPV to wirus, który może powodować różne problemy zdrowotne, w tym raka szyjki macicy u kobiet oraz inne rodzaje nowotworów u obu płci. Szczepienie jest dostępne i zalecane dla dzieci i młodzieży, ale także dorośli mogą z niego skorzystać. Szczepionki przeciw HPV są stosowane w ponad 125 krajach, w tym Stanach Zjednoczonych, Kanadzie, Australii, w krajach UE jako jeden z podstawowych elementów profilaktyki raka szyjki macicy oraz innych nowotworów wywoływanych przez zakażenie wirusem HPV. Dotychczas na świecie podano ponad 500 mln dawek szczepionek.
Co to jest HPV?
HPV (ang. human papilloma virus) to grupa wirusów, która może powodować zmiany na skórze i błonach śluzowych. Niektóre typy HPV mogą prowadzić do powstania brodawek, natomiast inne – bardziej niebezpieczne – mogą przyczyniać się do rozwoju nowotworów, takich jak rak szyjki macicy, rak gardła, rak odbytu czy rak penisa.
Dlaczego szczepienie jest ważne?
- Zapobieganie rakowi szyjki macicy i innym nowotworom: najważniejszą korzyścią szczepienia przeciwko HPV jest zmniejszenie ryzyka rozwoju raka. Wirus HPV jest odpowiedzialny za prawie 100% przypadków raka szyjki macicy. Szczepienie może zapobiec większości z tych przypadków.
- Ochrona przed brodawkami narządów płciowych: pewne typy HPV powodują brodawki narządów płciowych, które choć zazwyczaj nie są niebezpieczne, mogą być kłopotliwe i wymagać leczenia.
- Korzyści dla obu płci: szczepienie jest zalecane zarówno dla dziewcząt, jak i chłopców. Pomaga to nie tylko chronić ich przed potencjalnymi chorobami związanymi z HPV, ale także zapobiega przenoszeniu wirusa na partnerów seksualnych.
- Długotrwała ochrona: szczepionka przeciwko HPV zapewnia długotrwałą ochronę. Badania pokazują, że szczepionka jest skuteczna przez wiele lat po zaszczepieniu.
Kiedy się szczepić?
Najlepszy czas na szczepienie przeciwko HPV to wiek 9-14 lat, przed rozpoczęciem aktywności seksualnej. W tym okresie odpowiedź immunologiczna na szczepionkę jest najmocniejsza. Jednak szczepienia są zalecane również dla starszych osób, które nie zostały jeszcze zaszczepione.
Czy szczepienie jest bezpieczne?
Szczepienie przeciwko HPV jest uważane za bardzo bezpieczne. Przeszło szerokie badania kliniczne, które potwierdziły jego skuteczność i bezpieczeństwo. Skutki uboczne są zazwyczaj łagodne i mogą obejmować: ból w miejscu wstrzyknięcia, lekki wzrost temperatury czy uczucie zmęczenia. Poważne reakcje na szczepionkę są bardzo rzadkie.
Jak działa szczepionka?
Szczepionka przeciwko HPV zawiera cząsteczki, które naśladują wirusa, ale nie są w stanie spowodować infekcji. Gdy szczepionka zostaje podana, system odpornościowy reaguje na te cząsteczki, tworząc obronę (przeciwciała) przeciwko wirusowi. Dzięki temu, gdy w przyszłości dojdzie do kontaktu z prawdziwym wirusem HPV, organizm jest już przygotowany do walki z nim.
Jakie są rodzaje szczepionek przeciwko HPV?
Istnieje kilka rodzajów szczepionek przeciwko HPV, które chronią przed różnymi typami wirusa. Najczęściej stosowane szczepionki to te, które chronią przed typami wirusa najbardziej związanymi z ryzykiem raka.
W Polsce w powszechnym programie szczepień przeciw HPV bezpłatnie dostępne są 2 szczepionki: 2-walentna i 9-walentna. Obie szczepionki zapewniają ochronę przeciwko dwóm najbardziej onkogennym typom HPV, czyli typom 16 i 18 (najsilniej związane z ryzykiem wystąpienia nowotworu złośliwego, w tym raka szyjki macicy, raka odbytu, raka pochwy, raka sromu i pewnych rodzajów raka gardła). Szczepionka 9-walentna dodatkowo chroni przed pięcioma innymi onkogennymi typami wirusa (HPV typy 31, 33, 45, 52 i 58) oraz dwoma typami, które są przede wszystkim odpowiedzialne za powstawanie brodawek narządów płciowych i brodawek odbytu (HPV typy 6 i 11). Obie szczepionki zostały gruntownie przebadane pod kątem bezpieczeństwa i skuteczności. Szczepienia przeciw HPV dla dziewcząt i chłopców podawane są w dwóch dawkach. Odstęp między tymi dawkami wynosi od 6 do 12 miesięcy.
Kto powinien się szczepić?
Zaleca się, aby szczepionkę przeciwko HPV otrzymały:
- dziewczęta i chłopcy w wieku 9-14 lat. W Polsce w powszechnym programie szczepień przeciw HPV dostępne są nieodpłatnie szczepionki dla dziewcząt i chłopców w wieku 12-13 lat.
- młodzież i dorośli, którzy nie zostali wcześniej zaszczepieni, mogą otrzymać szczepionkę do 26 roku życia.
- w niektórych przypadkach szczepienie może być zalecane osobom starszym niż 26 lat.
Informacja dla rodziców: Dlaczego warto zaszczepić dziecko przeciwko HPV?
Drodzy Rodzice, decyzja o zaszczepieniu dziecka przeciwko HPV może wydawać się trudna, ale jest to ważny krok w ochronie zdrowia Waszych dzieci. Szczepienie przeciwko HPV chroni nie tylko przed brodawkami narządów płciowych, ale przede wszystkim zmniejsza ryzyko rozwoju poważnych chorób w przyszłości, w tym różnych rodzajów nowotworów złośliwych związanych z tym wirusem. Zrozumiałe są obawy dotyczące bezpieczeństwa szczepionek, jednak liczne badania naukowe potwierdzają, że szczepienia przeciwko HPV są bezpieczne i skuteczne. Pamiętajcie, że szczepiąc swoje dziecko, nie tylko chronicie je przed potencjalnymi zagrożeniami zdrowotnymi, ale również przyczyniacie się do ogólnego zdrowia publicznego, ograniczając rozprzestrzenianie się wirusa. Zachęcamy do rozmowy z lekarzem pediatrą lub specjalistą, który może rozwiać Wasze wątpliwości i dostarczyć szczegółowych informacji, pomagając podjąć świadomą decyzję w najlepszym interesie zdrowia Waszego dziecka.
Chcesz wiedzieć więcej o Programie bezpłatnych szczepień przeciw HPV?
Wejdź na stronę https://www.gov.pl/web/zdrowie/hpv. Aby zapisać dziecko na szczepienie przeciw HPV wystarczy umówić wizytę w przychodni POZ, poprzez infolinię pod numerem +48 800 100 101 (w godzinach od 8.00-18.00) lub przez Internetowe Konto Pacjenta (IKP).
dr hab. n. med. Marta Mańczuk, Prof. Instytutu
Zastępca Kierownika Zakładu
Zakład Epidemiologii i Prewencji Nowotworów
Narodowy Instytut Onkologii im. Marii Skłodowskiej-Curie
Państwowy Instytut Badawczy
