Z badań wynika, że mężczyźni ze względu na uwarunkowania biologiczne są bardziej narażeni na choroby nowotworowe niż kobiety, ale nie oznacza to że muszą zachorować. Bardzo wiele zależy od stylu życia, nawyków i przede wszystkim częstotliwości badań profilaktycznych– a z tym mężczyźni w Polsce wciąż mają duży problem. Przekonaj się, dlaczego regularne wizyty u lekarza są tak ważne i co jeszcze możesz zrobić, aby uniknąć nowotworów!
W 2022 czasopismo naukowe „Cancer” opublikowało wyniki badania przeprowadzone przez naukowców z National Cancer Institute w Stanach Zjednoczonych. Przyjrzeli się oni grupie ponad 171 tys. mężczyzn i prawie 123 tys. kobiet w wieku od 50 do 71 lat, skupiając się na osobach, które zachorowały na raka. Dane pochodziły z okresu 16 lat. W tym czasie odnotowano niemal 18 tys. przypadków raka u mężczyzn i niecałe 9 tys. u kobiet. Analizując historię medyczną, styl życia, czynniki środowiskowe naukowcy doszli do wniosku, że mężczyźni są bardziej narażeni na ryzyko choroby nowotworowej – i w dużej mierze decydują o tym czynniki biologiczne.
Należy jednak pamiętać, że samo ryzyko nie oznacza od razu nowotworu. Sprawia jedynie, że mężczyźni powinni szczególnie dużą wagę przywiązywać do zdrowego stylu życia oraz monitorowania własnego zdrowia. W tym sensie poszczególne decyzje i kroki podjęte w kierunku ochrony własnego zdrowia mają kluczowe znaczenie.
Wczesne wykrycie zmian przed nowotworowych daje dużą szansę na uniknięcie choroby, a nowotwory – na przykład częsty pośród mężczyzn rak prostaty – wykryte na wczesnym etapie w większości przypadków można wyleczyć.
Mężczyźni w Polsce mają jednak wciąż problem z badaniem się. Jak wynika z danych Głównego Urzędu Statystycznego – tylko ok 55-64% mężczyzn w ciągu ostatniej dekady odwiedzało lekarza. W przypadku kobiet ten wynik jest większy o 10 punktów procentowych.
Przypomnijmy jeszcze, że średnia życia mężczyzn w Polsce jest o 8 lat niższa niż kobiet.
Poprzez nieodpowiednie nawyki, brak wizyt lekarskich i badań, bagatelizowanie swojego stanu zdrowia – mężczyźni sami nieświadomie prowadzą do sytuacji, w której ich zdrowie może być zagrożone.
Można tego uniknąć, wprowadzając do swojej codziennej rutyny kilka ważnych nawyków.
Ty decydujesz!
Pomimo tego, że mężczyźni są bardziej narażeni na nowotwory – choroby można uniknąć, a nawet się przed nią chronić. Większość przypadków nie jest efektem dziedziczonych dyspozycji, a niewłaściwego stylu życia, który zostawia swoje efekty w organizmie przez wiele lat, uszkadzając DNA i prowadząc do niekontrolowanych mutacji.
Warto mieć na uwadze, że w danym momencie życia może się nam wydawać, że nic nam nie grozi ze względu na dobre samopoczucie, młody wiek, brak wyraźnych objawów – ale choroba nowotworowa to proces, który może rozwijać się bezobjawowo miesiącami lub latami. Odkładanie na później badań, aktywności fizycznej czy rezygnacji z używek nie sprawi, że rak poczeka na właściwy moment.
W dużym stopniu od Ciebie zależy, w jaki sposób będzie wyglądało Twoje życie w przyszłości. Czy zdasz się na to, co przyniesie los, czy zrobisz coś już teraz i będziesz mógł spokojnie żyć, nie martwiąc stale ryzykiem nagłej choroby.
Troska o swoje zdrowie wcale nie musi być czymś skomplikowanym i trudnym do wykonania. Najważniejsze są pojedyncze czynności, które wraz z kolejnymi tygodniami przerodzą się w prosty i dający się zrealizować plan na zdrowe życie.
Nie istnieje jedna uniwersalna metoda na utrzymanie dobrego zdrowia, ale są pewne zasady, którymi mogą kierować się mężczyźni, aby zapewnić sobie spokój w tej dziedzinie i unikać nowotworów
Te zasady można zawrzeć w prostym haśle „Zrób C.O.Ś. dla zdrowia”, C.O.Ś. czyli: Codzienna Aktywność, Okresowe Badania Profilaktyczne i Świadome Odżywianie.
„C” jak Codzienna aktywność
Znaczenie wysiłku fizycznego jest nie do przecenienia, jeśli chodzi o zdrowie mężczyzn i ich sprawność – pozwala on bowiem utrzymywać odpowiednią masę ciała (problem nadwagi i otyłości dotyczy szczególnie mężczyzn), zapobiegać chorobom serca, cukrzycy typu 2, nowotworom, a także objawom lęków i depresji.
Regularna aktywność pozwala obniżyć ryzyko wystąpienia najczęstszych wśród mężczyzn nowotworów: płuc, gruczołu krokowego, okrężnicy.
Aktywność jest ważna niezależnie od wieku i stopnia sprawności. I nie chodzi wyłącznie o sport i intensywny wysiłek fizyczny. Podstawowym celem ruchu zarówno dla młodszych, jak i starszych mężczyzn jest ograniczenie siedzącego trybu życia, który jest czynnikiem ryzyka dla częstych męskich nowotworów.
Tak możesz o siebie dbać!
- Jeśli masz powyżej 20 lat wykonuj każdego tygodnia od 150 do 300 minut wysiłkowej aktywności angażującej różne partie mięśni. Może to być dynamiczne chodzenie, zabawa z psem w parku, prace wykonywane na świeżym powietrzu czy jazda na rowerze. Mężczyźni, którzy preferują dużą intensywność ruchu mogą postawić na bieganie, pływanie, sporty walki, ćwiczenia na siłowni czy wspinanie na ściance w wymiarze od 75 do 150 minut tygodniowo. Dodatkowo 2 dni w tygodniu podejmij się ćwiczeń wzmacniających wszystkie partie mięśni, aby zapewnić sobie większa sprawność.
- Jeśli jesteś powyżej 60 roku życia staraj się w miarę możliwości poruszać jak najwięcej i unikać siedzącego trybu życia. Jeśli pozwala Ci na to sprawność także podejmuj tygodniowo od 150 do 300 minut wysiłkowej aktywności angażującej różne partie mięśni. W tym wieku warto dodatkowo wzmacniać mięśnie, wykonując osobno ćwiczenia, a także przynajmniej 3 razy w tygodniu ćwiczyć równowagę – na przykład ćwiczenia polegające na przenoszeniu stopnia ciężkości – raz na palce stóp, raz na pięty. Nie zapominaj również o rozgrzaniu mięśni i stawów przed ćwiczeniami. Im wyższy wiek, tym bardziej ryzyko kontuzji się zwiększa.
„O” jak okresowe badania profilaktyczne
Badania to dziedzina dotychczas zaniedbywana przez mężczyzn, a przez to szczególnie istotna. Trzeba powiedzieć wprost – okresowe badania powinni wykonywać mężczyźni w każdym wieku, niezależnie od istnienia objawów wskazujących na określoną chorobę.
Tak możesz o siebie dbać!
- Jeśli masz powyżej 20 lat zacznij wykonywać cykliczne samobadanie jąder (najlepiej raz w miesiącu). To czynność, która pozwoli Ci odpowiednio wcześnie wykryć wszelkie nieprawidłowości w kształcie i strukturze jąder. Nie musisz się bać – nie każda zmiana to nowotwór, mogą to być torbiele, żylaki, wodniaki (płyn zbierający się wokół jądra) czy urazy, które mogą wymagać interwencji lekarza, ale nie zagrażają Twojemu życiu. Z kolei szybko wykryty nowotwór jąder jest w ogromnej mierze uleczalny.
Pamiętaj także o wykonywaniu cyklicznych badań krwi, moczu, ciśnienia, lipidogramu (poziom cholesterolu we krwi) i kontroli wagi. Po 30 roku życia przynajmniej co 3 lata udaj się na wizytę kontrolną do urologa – badanie jąder i prostaty.
- Po 50 roku życia włącz do swoich badań kolonoskopię, którą wykonasz bezpłatnie w ramach badań przesiewowych (raz na 5 lat) oraz badanie krwi utajonej w kale (co roku), aby wykluczyć ryzyko nowotworu jelita grubego. Niezwykle przydatne jest także regularne badanie PSA (swoisty antygen sterczowy – białko wytwarzane przez gruczoł krokowy mężczyzn), które pozwala zdiagnozować choroby prostaty.
Sprawdź, gdzie możesz wykonać bezpłatnie kolonoskopię w ramach badań przesiewowych.
„Ś” jak Świadome Odżywianie
Trzecim elementem poprawy swojego zdrowia i samopoczucia jest świadome odżywianie. Jest szczególnie ważne u mężczyzn ze względu na przewagę w spożywaniu mięsa (44% mężczyzn sięga po mięso codziennie w stosunku do 28% kobiet jak wynika z badań CBOS z 2019 roku) oraz znacznie wyższe spożycie alkoholu. Zarówno nadmiar mięsa, jak i nadużywanie alkoholu stanowią czynniki ryzyka w chorobach nowotworowych.
Nie chodzi jednak o to, aby przeprowadzać rewolucję w swojej diecie. Czasem ograniczenie czy zamiana jednego albo dwóch czynników w diecie może przynieść znaczącą poprawę.
Tak możesz o siebie dbać!
- Niezależnie od wieku postaraj się ograniczyć w swojej diecie produkty pochodzenia zwierzęcego. Ryzyko nowotworu jest znacznie niższe u osób, które opierają swoją dietę na produktach pochodzenia roślinnego, takich jak: warzywa, owoce, rośliny strączkowe, zboża oraz nasiona i orzechy.
Staraj się sięgać po produkty nie przetworzone, ograniczyć cukier, sól, tłuszcze nasycone. Ograniczyć albo wyeliminować alkohol.
Każdy wiek jest dobry, aby zadbać o zdrowie
W związku z tym, że zdrowie stanowi nieodzowny składnik naszego życia myślenie o nim i troska nie powinny czekać do momentu, w którym codzienne życie okaże się niemożliwe ze względu na nagłą chorobę.
Wykonaj więc pierwszy krok, bez względu na to, ile masz lat i przekonaj się, że proste, z czasem rutynowe czynności mogą dać Ci pewność i satysfakcję, jeśli równocześnie zadbasz o własną sprawność fizyczną, zdrowe żywienie oraz regularne badania. Nowotwory dotykające kobiet także stanowią duże wyzwanie. Sprawdź, co mogą zrobić bliskie Ci osoby, aby ochronić się przed chorobą.
