Zrób C. O. Ś. dla zdrowia. Palenie – największe zagrożenie dla zdrowia mężczyzn

Palenie papierosów przyczynia się do największej liczby nowotworów pośród mężczyzn. Palimy niestety, wbrew pozorom, coraz więcej. Nieprzypadkowo panowie w Polsce żyją średnio 8 lat krócej niż panie. Ograniczenie albo rzucenie palenia mogłoby znacząco poprawić nasze zdrowie i wydłużyć życie. Przekonaj się, czym zagraża Ci nałóg nikotynowy i jakie korzyści możesz zyskać każdego dnia, rezygnując z papierosów

Palenie papierosów to jedno z najpoważniejszych wyzwań zdrowotnych w naszym kraju. Przyczynia się do powstania wielu chorób nowotworowych – w tym najbardziej śmiertelnego pośród mężczyzn raka płuc – chorób serca, przewlekłej obturacyjnej choroby płuc (POChP) oraz innych poważnych schorzeń. Pomimo dużego zagrożenia, jakim jest nałóg tytoniowy od lat sytuacja w Polsce nie ulega widocznej poprawie. Aby zrozumieć, czemu tak jest trzeba uświadomić sobie, że nikotyna to nie tylko fizyczne uzależnienie, w stanie którego nasz organizm domaga się regularnego przyjmowania tej substancji.

To również uzależnienie psychiczne, które w przeciwieństwie do objawów odstawienia dotykających tylko ciała – takich jak drażliwość, niepokój, bóle głowy czy problemy z koncentracją –  negatywnie wpływa na samopoczucie, codzienne radzenie sobie w relacjach społecznych i sytuacjach stresowych. Palenie wiąże się z określonymi zdarzeniami, emocjami i nawykami, co oznacza, że potrzeba zapalenia pojawia się w wybranych momentach dnia, w sytuacjach, gdy jesteśmy obciążeni stresem i emocjami, podczas spotkań towarzyskich. Tym samym papierosy stają się sposobem radzenia sobie z problemami, poprawiania nastroju czy relaksowania się. Właśnie przez to tak trudno się z nimi rozstać.

Z biegiem lat zmieniły się mody, regulacje prawne, same nawyki społeczne (np. paleanie w pracy) i dostępność papierosów. Jednak ewoluował również sam rynek wyrobów tytoniowych, dostarczając coraz to nowych produktów i możliwości stosowania nikotyny – czy to w formie podgrzewaczy do tytoniu czy e-papierosów służących do „inhalacji” nikotyną w formie podgrzewanego liquidu. Lansowane jako „bezpieczniejsze” dla zdrowia alternatywy i często bardziej atrakcyjne ze względu na aromat, samk czy sposób stosowania.

Sięgając po te wszystkie nowe produkty wciąż zdajemy się zapominać że palenie odpowiada za 80% wszystkich przypadków raka płuca w Polsce. Ponadto, prowadzi do innych nowotworów – krtani, jamy ustnej, przełyku, żołądka, trzustki, pęcherza moczowego, wątroby, nerki, czy też jelita grubego.  

Ile tak naprawdę palimy?

Codziennie pali niemal 1/3 wszystkich Polaków. Pod tym względem mężczyźni mają przewagę – 30,8% w stosunku do 27,1% palących kobiet. Niestety, palenie staje się również jedną z najważniejszych przyczyn zgonów mężczyzn w Polsce, odpowiadając za 26,6% przypadków (z kolei wśród kobiet jest to przyczyna zaledwie 13,7% wszystkich zgonów – dane z 2019 r.).

Najbardziej śmiertelnym nowotworem jest rak płuc w ogromnej mierze zależny od czynnika ryzyka, jakim jest palenie. Zgodnie z danymi z 2020 roku rocznie zachorowało na ten nowotwór 11 518 mężczyzn. Zmarło natomiast aż 14 211.

Pośród mężczyzn dużym problemem jest również inny nowotwór tytoniozależny, którym jest rak pęcherza moczowego. Palenie odpowiada za ponad połowę przypadków tego raka. Palacze są nawet 4 razy bardziej narażeni na ryzyko jego rozwoju. Na ten nowotworów w 2020 chorowało 4815 mężczyzn – a zmarło z jego powodu 3202.

Palenie wielkim zagrożeniem dla mężczyzn

Rozpatrując problem palenia i problemów zdrowotnych, które powoduje bardzo często koncentrujemy się przede wszystkim na schorzeniach układu oddechowego i nowotworze płuc. Warto jednak pamiętać, że palenie przyczynia się rozwoju właściwie wszystkich pięciu nowotworów cechujących się najwyższą śmiertelnością pośród mężczyzn.

1. Nowotwór płuc – największe ryzyko dotyczy osób, które zaczęły palić w młodym wieku. Większą zapadalność na raka płuc można obserwować już po 40. roku życia. Najwięcej przypadków natomiast diagnozuje się po 70. roku życia. Ryzyko nowotworu zależy od tego jak długi jest nałóg, liczby wypalanych papierosów i wieku, w którym dana osoba zaczęła palić. Szacuje się, że przy jednej paczce dziennie i paleniu przez ponad 30 lat, ryzyko zachorowania na nowotwór wzrasta wśród mężczyzn nawet 20-60 krotnie. U kobiet to ryzyko jest nieco niższe. Prawda jest jednak taka, że każda ilość wypalonego tytoniu podwyższa ryzyko nowotworu w porównaniu do osób niepalących. Kontakt z dymem tytoniowym stwarza zagrożenie również dla biernych palaczy. Szacuje się, że pomiędzy 20-50% chorujących na raka płuca to właśnie osoby niepalące, narażone na bierne wdychanie dymu. W przypadku raka płuc pierwsze objawy są niezauważalne i mogą się pojawić dopiero po wielu latach. Nowotwór cechuje się dużą śmiertelnością.
2. Nowotwór gruczołu krokowego – palenie stanowi jeden z czynników ryzyka także drugiego pod względem liczby zgonów nowotworu pośród mężczyzn. Zależność nie jest jednoznacznie jasna. Z jednej strony toksyczne substancje obecne w dymie papierosowym mogą wpływać na poziom steroidowych hormonów płciowych, które wpływają na rozwój raka. Z drugiej,  osłabianie układu odpornościowego i potencjał do tworzenia stanów zapalnych również może odgrywać pewną rolę. Faktem jest, że palenie znacząco zwiększa ryzyko zgonu z powodu raka prostaty.
3. Nowotwór pęcherza moczowego – odpowiada za prawie 6% zgonów z powodu nowotworów złośliwych wśród mężczyzn. A palenie papierosów jest najważniejszym znanym czynnikiem ryzyka tego raka. Zwiększa ryzyko zachorowania trzykrotnie w porównaniu do osób, które nie używają wyrobów tytoniowych. Szkodliwe substancje pochodzące ze spalania nikotyny zatrzymywane są w pęcherzu moczowym i wydalane wraz z oddawaniem moczu. Jednak przez lata, mając kontakt z nabłonkiem wyścielającym pęcherz, wpływają na jego mutację, prowadząc do rozwoju raka.
4. Nowotwór jelita grubego – toksyczne związki pochodzące z dymu tytoniowego sprzyjają także powstawaniu polipów w jelitach, które z biegiem lat mogą przekształcać się w zmiany nowotworowe. Co więcej palenie wpływa na możliwości przyswajania witaminy D, a jej niedobór może się przyczyniać do stanów zapalnych jelit. Palenie niewątpliwie wpływa także na większe ryzyko zgonu z powodu tego nowotworu.
5. Nowotwór żołądka – palenie wywiera także niekorzystny wpływ na żołądek. Uszkadza błonę śluzową żołądka, sprzyjając stanom zapalnym. Zmniejsza również zdolność organizmu do ochrony przed bakterią Helicobacter pylori stanowiącą jeden z czynników ryzyka rozwoju tego nowotworu. Nowotwór żołądka jest piątym najbardziej śmiertelnym nowotworem pośród mężczyzn w Polsce.

Jak widać, palenie stanowi bardzo poważny czynnik ryzyka w rozwoju najbardziej śmiertelnych nowotworów pośród mężczyzn. Także styl życia panów – sięganie po wysokoenergetyczne jedzenie, większe spożycie mięsa, wyższa konsumpcja alkoholu – sprawiają, że palenie tytoniu staje się wyższym zagrożeniem niż w przypadku kobiet.

Rzuć palenie – im wcześniej, tym lepiej

Nawet jeśli zacząłeś palić stosunkowo wcześnie i robisz to od wielu lat – nie oznacza to, że rak jest nieunikniony. Badania dowodzą, że rezygnacją z palenia przed 40. rokiem życia pozwoli Ci uniknąć 90% ryzyka nadmiernego zgonu z powodu raka, którego można by się spodziewać, gdybyś palił przez kolejne lata. Oczywiście, im szybciej postanowisz zerwać z nałogiem, tym lepiej dla zdrowia, ale po 40. roku życia wciąż warto rzucić palenie, aby zminimalizować ryzyko nowotworu i poprawić swoje zdrowie.

Z punktu widzenia uzależnienia psychicznego, rzucenie papierosów może być trudne – niełatwo z własnej woli zrezygnować z czegoś, co pozwala sobie doraźnie radzić z emocjami, stresem czy funkcjonować w wybranych sytuacjach społecznych. Warto jednak pomyśleć, że rezygnacja z palenia może stanowić motywację do odkładanych przez lata zmian w życiu i klucz do wieloletniego „projektu”, który da Ci liczne korzyści. Takie jak:

• Zmniejszenie zagrożenia z powodu chorób krążenia i nowotworów tytoniozależnych;
• Wsparcie pracy płuc;
• Pozbycie się kaszlu i duszności;
• Zmniejszenie ilości przeziębień i infekcji;
• Poprawienie kondycji;
• Lepsze samopoczucie i pozbycie się niepokoju związanego ze nieświadomością stanu własnego zdrowia;
• Nowe możliwości spędzania wolnego czasu i realizowania pasji.

Jeśli masz powyżej 18 lat, palisz – sprawdź, w jaki sposób możesz skorzystać z programu profilaktyki chorób odtytoniowych i wykonać badania.