Gdybyś miała zgadywać, jaki nowotwór ginekologiczny pośród Polek jest najpowszedniejszy, wybór prawdopodobnie by padł na raka szyjki macicy albo nowotwór jajnika. Tymczasem, to nowotwór trzonu macicy występuje najczęściej – co roku choruje na niego ponad 6 tysięcy kobiet w naszym kraju. Niestety, ze względu na niską świadomość i zaniedbywanie badań wciąż wykrywany jest zbyt późno. To dobry moment, aby zacząć więcej mówić o tym nowotworze.
Nowotwór trzonu macicy – inaczej rak endometrium – jest efektem nieprawidłowego rozwoju komórek tworzących tkankę trzonu macicy. Trzon to największa cześć tego narządu, miejsce, w którym dochodzi do zapłodnienia komórki jajowej, a następnie rozwoju płodu. Wystąpienie zmiany nowotworowej w większości przypadków wiąże się z nadmiernym poziomem żeńskich hormonów płciowych – estrogenów, dlatego dotyka on głównie kobiet po menopauzie (75% przypadków dotyczy kobiet powyżej 50. roku życia).
Ze względu na dosyć typowe objawy – nieregularne krwawienie z dróg rodnych u kobiet miesiączkujących oraz pojawienie się krwawienia po zaprzestaniu miesiączkowania, a także bóle w podbrzuszu czy nagła utrata masy – rak endometrium można stosunkowo łatwo zdiagnozować. Jednak wraz z coraz większą skalą otyłości wśród kobiet i chorób od niej zależnych, takie jak insulinooporność, cukrzyca czy nadciśnienie tętnicze – rak może częściej występować pośród młodszych osób i zostać niezauważony czy pomylony z nieregularną miesiączką. Dlatego tak istotne jest regularne badanie i znajomość własnego ciała. Niestety, w Polsce nowotwory ginekologiczne wciąż jeszcze są wykrywane później niż w większości krajów Unii Europejskiej.
Czy zaniedbujesz profilaktykę?
W przypadku nowotworu trzonu macicy brak odpowiedniej profilaktyki może być efektem nieświadomości ryzyka wynikającego z choroby. Jak wspomnieliśmy, rak endometrium nie jest silnie obecny w świadomości Polek i nie stanowi przedmiotu licznych kampanii społecznych. Wiele kobiet wciąż nie zdaje sobie sprawy, jak często występuje ten nowotwór i z czym się wiąże. Dodatkowo, nadal lekceważymy znaczenie profilaktyki, o czym świadczy raport z 2022 roku „Dlaczego się nie badamy. Profilaktyka nowotworowa Polek i Polaków” opracowany przez Stowarzyszenie Pomocy Chorym na Mięsaki i Czerniaki Sarcoma. Zgodnie z jego wynikami 1 na 3 osoby jest zdania, że profilaktyka nie chroni przed rakiem. Prawie 20% twierdzi, że nie jest w stanie uratować życia. Ponadto, prawie 1 na 4 osoby wyznają pogląd, że lepiej nie wiedzieć, że jest się w grupie ryzyka.
Dlaczego warto poznać zagrożenie, jakim jest rak endometrium
Tymczasem wiedza o samym nowotworze, a także znajomość czynników ryzyka daje duże szanse uniknięcia choroby, a w przypadku jej pojawienia się – całkowitego wyleczenia.
Pośród czynników ryzyka nowotworu trzonu macicy znaczna cześć odwołuje się do zaburzeń hormonalnych w związku z:
- Menopauzą
- Wczesną pierwszą miesiączką i późną ostatnią
- Zespołem policystycznych jajników
- Niepłodnością
- Stosowaniem hormonalnej terapii zastępczej
Ponadto, problem może dotyczyć również kobiet, które cierpią na nadwagę, otyłość, insulinooporność, cukrzycę czy nadciśnienie tętnicze.
Istotne są również dziedziczne predyspozycje, czyli występowanie raka trzonu macicy, nowotworu jelita grubego czy piersi pośród członków rodziny.
Lecz podobnie jak w przypadku wielu nowotworów, styl życia odgrywa dużą rolę w procesie powstania choroby. Jeśli więc jesteś w grupie ryzyka, nie oznacza to, że rak endometrium Cię dotknie. Wszystko jest w Twoich rękach.
Typy nowotworów
Pośród nowotworów trzonu macicy wyróżniamy dwa typy, które wpływają na przebieg choroby i rokowania.
- Typ 1 – Występujący najczęściej (80-90% przypadków), spowodowany rozrostem endometrium przez zwiększony poziom estrogenów. Dotyczy głównie kobiet w okresie menopauzy powyżej 50. roku życia. Daje dobre rokowania
- Typ 2 – Występujący rzadziej i niezwiązany z poziomem estrogenów. Należą do niego: rak surowiczny i rak jasnokomórkowy. Chorują zwłaszcza kobiety starsze, powyżej 60. i 70. roku życia. Charakteryzuje się gorszym rokowaniem.
Zdecydowaną większość pacjentek z diagnozą raka endometrium stanowią kobiety powyżej 50. roku życia. Ale nowotwór coraz częściej pojawia się wśród młodych kobiet, szczególnie w krajach rozwiniętych – spowodowane to jest w dużej mierze wzrostem liczby osób otyłych i z nadwagą, cierpiących na cukrzycę oraz nadciśnienie tętnicze.
Zdrowy styl życia i regularne badania – jak diagnozuje się raka endometrium
Aby chronić się przed rakiem endometrium, trzeba przede wszystkim wypracować zdrowe nawyki. Biorąc pod uwagę fakt, że choroba powiązana jest z nadwagą i otyłością – istotnym warunkiem ochrony przed nowotworem jest utrzymanie prawidłowej masy ciała. Wiąże się to oczywiście z zastosowaniem odpowiedniej diety i regularną aktywnością fizyczną.
Równie ważne są regularne badania.
Podstawowe czynności, które służą diagnozowaniu nowotworu trzonu macicy to przede wszystkim badanie ginekologiczne oraz USG dopochwowe, które pozwala stwierdzić, czy endometrium nie jest powiększone. Do postawienia odpowiedniej diagnozy może być konieczne wykonanie także histeroskopii (badanie endoskopowe macicy), które poprzez obrazowanie wnętrza macicy daje możliwość oceny błony śluzowej trzonu macicy czy wykrycia mięśniaków, polipów oraz zmian nowotworowych. Badanie umożliwia także pobranie wycinka materiału do badania histopatologicznego, które pozwala ocenić charakter obecnej zmiany.
Regularne wizyty u ginekologa, a także wykonywanie USG dopochwowego macicy daje pewność, że ewentualny nowotwór zostanie wykryty we wczesnym stadium. U dużej grupy pacjentek konieczne wówczas może się okazać usunięcie macicy (histerektomia). W związku z tym, świadomość zagrożenia rakiem endometrium – może się okazać szczególnie istotna dla kobiet, które znajdują się w grupie ryzyka, a planują potomstwo.
Dowiedz się więcej na temat bezpłatnych badań przesiewowych.
Nie bój się mówić, pytać i przeciwdziałać chorobie
Może być tak, że nikt nigdy nie powiedział Ci o zagrożeniu, jakim jest rak endometrium. Powszechnie nie poświęca się temu nowotworowi wystarczającej uwagi. Nie oznacza to jednak, że go nie ma. To wciąż najczęściej występujący nowotwór ginekologiczny pośród kobiet. Wiedza o nim i znajomość czynników ryzyka może zmniejszyć Twój niepokój i zwiększyć szanse, że w razie problemów zdrowotnych, nie będziesz się wahać przed pójściem do lekarza. Zgodnie z danymi „Badania postaw zdrowotnych w zakresie profilaktyki nowotworowej” opublikowanego przez Ministerstwo Zdrowia tego roku – kobiety, zwłaszcza z młodszej grupy wiekowej przyznawały, że starają się chodzić regularnie do ginekologa, ale robią, to raczej rzadko. Zgłaszają się dopiero w momencie pojawienia się niepokojących objawów. Nie bój się tych wizyt, mów o swoich odczuciach i jeśli masz wątpliwości, pytaj o badania, które pomogą Ci ustalić z jakim zagrożeniem masz do czynienia. Profilaktyka wymaga jednak podejścia możliwie wieloaspektowego. Badania są bardzo istotne i mogą Ci uratować życie oraz oszczędzić wielu trosk, ale nie zapominaj także o zdrowych nawykach. Dbając o właściwą dietę, aktywność fizyczną, a także poddając się regularnym badaniom, skutecznie obniżysz ryzyko zachorowania.
