Codzienne zabieganie i brak czasu, lęk przed diagnozą czy fałszywe przekonania dotyczące chorób nowotworowych. Bez względu na to, z jakich powodów rezygnujemy z badań przesiewowych, warto zmienić przyzwyczajenia i zacząć korzystać z bezpłatnej profilaktyki. Regularna cytologia czy mammografia pozwala wykryć raka we wczesnym stadium i daje szansę na całkowity powrót do zdrowia.
Często życzymy sobie i naszym bliskim długich lat w zdrowiu, nie zawsze pamiętając o tym, jak wiele sami możemy zrobić, by pomyślnie zrealizować to zadanie. Troska o prawidłową dietę zapewniającą naszemu organizmowi komplet składników odżywczych oraz regularna aktywność fizyczna to podstawa, ale równie ważna jest profilaktyka. Korzystanie z dostępnych w naszym kraju badań przesiewowych pozwoli nam upewnić się, że nasze ciało jest zdrowe lub umożliwi zdiagnozowanie nieprawidłowości już na początkowym etapie] i szybkie rozpoczęcie właściwej kuracji. Niestety w naszym społeczeństwie wciąż panuje przekonanie, że do lekarza należy się zgłosić dopiero wtedy, kiedy zaczyna nam coś dolegać. Ten szkodliwy stereotyp sprawia, że wielu pacjentów trafia pod opiekę konkretnego specjalisty, kiedy pojawiają się objawy choroby, których nie można już dłużej ignorować. A przecież im wcześniej dane schorzenie zostanie wykryte, tym większa jest szansa na powrót do zdrowia, a sam proces leczenia może przebiegać krócej, a także być mniej skomplikowany i dotkliwy dla pacjenta. Dlatego badania przesiewowe (zwane także z angielskiego screeningiem) warto wykonywać stosownie do płci i grupy wiekowej, a nie w momencie, kiedy choroba wysyła nam sygnały alarmowe w postaci niepokojących symptomów. W Polsce realizowana jest Narodowa Strategia Onkologiczna, w ramach której można bezpłatnie wykonać m.in. cytologię i mammografię.
Cytologia pozwala wykryć raka szyjki macicy na początkowym etapie. To proste i bezbolesne badanie jest przeprowadzane w trakcie rutynowej wizyty w gabinecie ginekologicznym. Lekarz używając specjalnej szczoteczki, pobiera wymaz z szyjki macicy, a uzyskany w ten sposób materiał jest wysyłany do laboratorium, gdzie pod mikroskopem sprawdza się, czy budowa komórek jest prawidłowa. Choć to badanie przeprowadzane regularnie pozwala zdiagnozować chorobę we wczesnym stadium, szybko wdrożyć leczenie i w efekcie uratować pacjentce życie, wciąż zbyt mało kobiet korzysta z tej szansy. Ze statystyk wynika, że aż 40% Polek nie widzi potrzeby regularnego przeprowadzania cytologii, a 27% kobiet na pierwszą konsultację z ginekologiem umawia się dopiero po zajściu w ciążę. Dlaczego tak się dzieje? Dla wielu osób badanie przeprowadzane w trakcie takiej wizyty jest krępujące i wstydliwe. Ponadto pacjentki obawiają się, że zachowanie lekarza może sprawić, że poczują się niekomfortowo lub będą zakłopotane. Wiele kobiet nie decyduje się na korzystanie z regularnej diagnostyki, myśląc błędnie, że przeprowadzanie badań nie jest konieczne, jeśli w rodzinie nie było przypadków choroby nowotworowej, nie uprawiają seksu lub współżyją tylko z jednym partnerem. Powodem rezygnacji z profilaktyki może być także strach przed niekorzystną diagnozą. Ta obawa sprawia, że część kobiet nie decyduje się na systematyczną cytologię, tym samym odbierając sobie szansę na wczesne wykrycie choroby.
Niestety w naszym kraju zbyt wiele pacjentek zgłasza się do specjalisty zbyt późno, kiedy nowotwór jest już w zaawansowanym stadium. Według Polskiej Unii Onkologii codziennie diagnozuje się raka szyjki macicy u 10 kobiet, a połowa z nich nie wygrywa walki z tym ciężkim schorzeniem. Dlatego warto pokonać uprzedzenia, zapomnieć o szkodliwych stereotypach i regularnie robić badania profilaktyczne, które mogą nie tylko zapobiec rozwojowi choroby, ale także uratować życie.
By przeprowadzić cytologię, wystarczy skorzystać z programu profilaktyki raka szyjki macicy, który funkcjonuje już od 2007 roku i jest skierowany do kobiet między 25 a 59 rokiem życia. Bezpłatne badanie można wykonać w każdym gabinecie ginekologicznym, który ma podpisany kontrakt z Narodowym Funduszem Zdrowia. Cytologię może przeprowadzić również położna posiadająca uprawnienia do pobierania wymazu, a z tego badania można skorzystać w ramach Podstawowej Opieki Zdrowotnej. Co ważne, by umówić się na wizytę nie będzie potrzebne skierowanie od lekarza pierwszego kontaktu.
Kolejnym badaniem profilaktycznym skierowanym do kobiet jest mammografia. Powinny z niej regularnie korzystać głównie panie, które obchodziły już 50 urodziny. Ta forma radiologicznej diagnostyki jest aktualnie najskuteczniejszą metodą pozwalającą wykryć zmiany nowotworowe już w początkowej fazie. Jak wygląda samo badanie? Polega na tym, że lekarz na dolnej płycie mammografu umieszcza pierś, przyciska gruczoł drugą płytą i wykonuje prześwietlenie. Na ten rodzaj badania najlepiej zdecydować się w trakcie miesiączki lub tuż po ustaniu krwawienia, dlatego, że w następnej fazie cyklu menstruacyjnego piersi mogą być obrzmiałe i bardziej wrażliwe na dotyk i ucisk. Poza tym w gruczołach znajduje się wtedy woda, która może utrudnić postawienie właściwej diagnozy. Mammografia zalecana jest po 50 roku życia, gdyż w tym wieku zmienia się struktura piersi: tkanka gruczołowa zanika, a w jej miejscu pojawia się tkanka tłuszczowa, która na zdjęciu wykonanym w trakcie badania ma ciemny odcień. Dzięki temu lekarzowi jest łatwiej na jej tle zauważyć jakiekolwiek nieprawidłowości, na przykład ewentualne guzki.
Warto podkreślić, że każda Polka między 50 a 69 rokiem życia, raz na dwa lata może zgłosić się na bezpłatną mammografię. Lista placówek, które wykonują takie badania diagnostyczne, znajduje się na stronie internetowej Narodowego Funduszu Zdrowia. Na portalu NFZ jest zamieszczona także informacja o rozkładzie jazdy i przystankach mammobusów. O pomoc i sugestie na ten temat można również poprosić lekarza pierwszego kontaktu.
Rak piersi to typ choroby nowotworowej, na który mieszkanki naszego kraju zapadają najczęściej. Przykładowo, w grupie 100 000 Polek, u 18 zdiagnozowano ten typ schorzenia. Na szczęście większość przypadków rozpoznanych we wczesnym etapie jest całkowicie wyleczalna. Dlatego tak ważne w ramach troski oz drowie są regularne badania profilaktyczne. Brak czasu czy lęk przed niekorzystną diagnozą nie mogą stanowić wymówki, zwłaszcza dla pań, które znajdują się w grupie podwyższonego ryzyka. Na raka piersi bardziej narażone są osoby obciążone genetycznie, których mama lub babcia chorowała na ten typ nowotworu.
Artykuł zatwierdzony przez Prof. nadzw. dr hab. n. med. Wojciecha Wysockiego.
Chcesz dowiedzieć się, jak wygląda profilaktyka raka piersi? Kliknij tutaj! A może zainteresuje Cię także profilaktyka raka szyjki macicy? Kliknij tutaj!
