Choroba nowotworowa to nie kwestia chwili, lecz proces, który może rozwijać się i trwać przez kilka czy kilkanaście lat, a wpływ na to ma wiele aspektów związanych z naszym stylem życia. Dobra wiadomość jest taka, że bardzo często chorobie można zapobiec, zdobywając wiedzę i modyfikując swoje nawyki, niezależnie od wieku! Nadal możesz zadbać o swoje zdrowie – a im szybciej zaczniesz, tym lepiej!
Nowotwory dotykają Polek w coraz młodszym wieku i stanowią rosnący problem wśród kobiet pomiędzy 25-64 rokiem życia – jak podkreślali specjaliści podczas debaty Medycznej Racji Stanu pt. „Zdrowie Kobiety – Bezpieczeństwo Rodziny” zorganizowanej w maju 2023 r. to pokazuje wyraźnie, że o zdrowie należy zacząć dbać jak najwcześniej.
Według współczesnej wiedzy możemy powiedzieć, że nowotwory rozwijają się w skutek dziedziczenia pewnych predyspozycji mutacji genetycznych przenoszonych z pokolenia na pokolenie, ale też część chorób nowotworowych stanowi efekt wieloletniego uszkadzania DNA, które prowadzi do niekontrolowanych mutacji w ciągu życia danej osoby. Te uszkodzenia powstają podczas wystawiania organizmu na różnorodne czynniki ryzyka. Wiążą się one najczęściej z nieodpowiednią dietą, brakiem ruchu czy stosowaniem używek czy też zjawisk osłabiających nasz układ odpornościowy. Oznacza to, że odpowiedzialność za zdrowie jest w znacznej mierze w Twoich rękach!
Im wcześniej zadbasz o zdrowie, tym lepiej!
Rozwijanie się nowotworu to proces, a na rozwój choroby mogą mieć wpływ równocześnie różne czynniki związane ze stylem życia. W większości przypadków niełatwo ocenić, który z nich miał decydujące znaczenie, dlatego warto zadbać o swoje zdrowie jak najwcześniej. I najlepiej zrobić to wielotorowo, nie skupiając się na jednej czynności.
Nie potrzeba tytanicznej pracy i ogromnego wysiłku, żeby poprawić swoje zdrowie i samopoczucie, bardziej chodzi o to, aby zrobić pierwszy krok, który z czasem przerodzi się w prosty i dający się zrealizować plan na długie życie. Ważne, aby zacząć C.O.Ś. robić dla zdrowia, czyli pamiętać o: Codziennej Aktywności, Okresowych Badaniach Profilaktycznych i Świadomym Odżywianiu.
Nie ma jednej, uniwersalnej recepty na zdrowie, jednej rzeczy, którą można zrobić, aby zachować dobre samopoczucie i chronić się przed chorobą. Są jednak pewne uniwersalne zasady, którymi mogą kierować się kobiety w każdym wieku, aby uniknąć nowotworów.
„C” jak Codzienna aktywność
Jak podkreśla Światowa Organizacja Zdrowia – regularna aktywność fizyczna wiąże się z wieloma pozytywnymi efektami dla organizmu, wśród których można wymienić zapobieganie chorobom serca, cukrzycy typu 2, nowotworom, a także objawom lęków czy depresji.
W pierwszej kolejności – ruch wymaga energii, którą nasze mięśnie otrzymują poprzez spalanie glukozy endogennej (czyli „magazynowanej” w naszym ciele) oraz cukru egzogennego, który otrzymujemy wraz z pożywieniem. W dalszej kolejności spalany jest tłuszcz. W tym sensie wysiłek fizyczny jest podstawowym sposobem wyeliminowania odkładających się w organizmie cukrów i tłuszczów, których nadmiar może sprzyjać rozwojowi nadwagi, a następnie otyłości, która powoduje większe stężenie hormonów mogących sprzyjać komórkom nowotworowym.
W przypadku kobiet regularna aktywność pozwala zmniejszyć ryzyko wystąpienia najczęstszych nowotworów: piersi, trzonu macicy, płuca i nowotworów układu pokarmowego.
W jaki sposób należy się ruszać? Ruch zalecany jest wszystkim kobietom, niezależnie od wieku i poziomu sprawności. Oczywiście najlepiej wyrobić rutynę codziennej aktywności już w młodym wieku, bo jej brak może mieć wpływ na ryzyko wystąpienia nowotworu w późniejszym życiu, ale większa aktywność przyniesie efekty zdrowotne na każdym etapie życia. Pozwala też utrwalić pozytywny nawyk który stanie się istotnym elementem naszego życia.
Tak możesz o siebie dbać!
- Jeśli masz powyżej 20 lat wykonuj każdego tygodnia od 150 do 300 minut wysiłkowej aktywności angażującej różne partie mięśni. Może to być dynamiczne chodzenie, szybki taniec, prace wykonywane na świeżym powietrzu czy jazda na rowerze. Kobiety, które preferują dużą intensywność ruchu mogą postawić na bieganie, pływanie, aerobik, ćwiczenia na siłowni czy grę w tenisa w wymiarze od 75 do 150 minut tygodniowo. Dodatkowo 2 dni w tygodniu wykonuj ćwiczenia obejmujące wszystkie partie mięśni, aby zapewnić sobie większa sprawność i dodatkowe korzyści zdrowotne.
- Jeśli masz powyżej 60 lat staraj się unikać siedzącego trybu życia. Nawet jeśli nie spełniasz powyższego zalecenia, każda aktywność będzie korzystna dla Twojego zdrowia. Bądź aktywna na tyle, na ile pozwala Ci sprawność. Dodatkową korzyścią będą ćwiczenia wzmacniające różne partie mięśni przynajmniej 2 razy w tygodniu oraz aktywność fizyczna stawiająca na poprawę równowagi przynajmniej 3 razy w tygodniu – mogą być to na przykład ćwiczenia przy użyciu piłki do ćwiczeń.
- Jeśli czujesz że brakuje Ci motywacji to postaraj się znaleźć sobie osobie która będzie Ci w tym towarzyszyła i będziecie motywować się wzajemni. Dla niektórych osób bodźcem do codziennej kilkurazowej aktywności może być spacer z psem.
„O” jak okresowe badania profilaktyczne
Wykonywanie cyklicznych badań jest istotne dla zdrowia kobiet niezależnie od wieku. To jasne, że młode kobiety wykonują nieco inne badania niż starsze i różni je także częstotliwość, pewne elementy są jednak niezmienne w podejściu do profilaktyki. Po pierwsze, chodzi o to, żeby się w ogóle badać! Regularnie robi to zaledwie 30% kobiet, a w przypadku nowotworów najważniejszy jest czas. Po drugie, ważne jest, aby orientować się w tym, co należy badać i co możemy zrobić dla swojego zdrowia, podejmując możliwie niewielki wysiłek.
Tak możesz o siebie dbać!
- Jeśli masz powyżej 20 lat nie zaniedbuj cyklicznego samobadania piersi każdego miesiąca. To podstawowa czynność w profilaktyce raka piersi, która pozwoli Ci obserwować i rejestrować zmiany w wyglądzie i strukturze piersi. Nie ma powodu się bać, bo duży procent wykrytych zmian – torbiele, tłuszczaki czy włókniaki – nie stanowią zagrożenia dla życia. A z kolei im szybciej zostanie wykryta zmiana nowotworowa, tym większa szansa na pełne wyleczenie.
Więcej o samobadaniu piersi i jak je wykonywać.
Pamiętaj także o regularnych badaniach ginekologicznych i cytologii, którą możesz wykonać w ramach bezpłatnych badań przesiewowych po ukończeniu 25 roku życia.
- Powyżej 50 roku życia wiele kobiet wchodzi w okres menopauzy, co wiąże się ze zmianą poziomu hormonów i zaburzeniu ulega gospodarka hormonalna organizmu. W tym okresie masz do dyspozycji bezpłatne badania przesiewowe: mammografię – wykonywaną w kierunku wykluczenia raka piersi; cytologię, która pozwala wykryć zmiany przednowotworowe i nowotworowe w obrębie macicy; kolonoskopię umożliwiającą wykrycie zmian w jelicie grubym.
Sprawdź, gdzie wykonasz bezpłatne badania przesiewowe w swojej okolicy.
„Ś” jak Świadome Odżywianie
Świadome odżywianie to trzeci aspekt zdrowego stylu życia, który może wprowadzić do swojej rutyny w każdym wieku. Nie potrzeba skomplikowanego planu dietetycznego, aby poprawić swoje samopoczucie i chronić się przed nowotworami. Czasami wystarczy wyeliminowanie jednego albo dwóch składników z diety albo porzucenie szkodliwych używek.
Tak możesz o siebie dbać!
- W przypadku diety większość zaleceń dotyczy osób w każdym wieku. Wyniki wielu badań mówią o tym, że ryzyko nowotworu jest znacznie niższe u osób, które opierają swoją dietę na produktach pochodzenia roślinnego – czyli warzywach, owocach, roślinach strączkowych, zbożach oraz orzechach – w porównaniu do osób, w których żywieniu dominują produkty pochodzenia zwierzęcego. Niech Twoja dieta będzie różnorodna i składa się z produktów jak najmniej przetworzonych. Staraj się wykluczać albo ograniczyć produkty z dodanym cukrem, z dużą zawartością soli i tłuszczów nasyconych. Ogranicz albo wyeliminuj używki ze swojego życia – szczególnie alkohol i wyroby tytoniowe.
Krok po kroku
Aby zadbać o swoje zdrowie, w każdym wieku i wieść potencjalnie długie życie, nie potrzeba ogromnego wysiłku i wyrzeczeń – wystarczą proste, codzienne czynności, które dają poczucie pewności i spokoju, a wraz ze zmianą stylu życia – także satysfakcje.
Zapamiętaj, że ruch jest tak samo istotny jak aktywność fizyczna i regularne badania oraz wizyty u lekarza. Zacznij od małych kroków i ciesz się zdrowiem przez długie lata.
Nowotwory dotykające mężczyzn są równie niebezpieczne. Sprawdź, co mogą zrobić Twoi bliscy, aby ochronić się przed chorobą.
